انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى ٴابيبا
التىن كۇز، 10 ـ اي. شينجياڭنىڭ اسەم كورىنىسى شار تاراپتان كەلگەن ساياحاتشىلاردى قارسى الدى. 10 ـ ايدىڭ 3 ـ كۇنى تۇرپان بويلىق كورىنىس وڭىرىندە 80 جاستاعى اۆستراليالىق ساياحاتشى مادينا مۇقامنىڭ تامىلجىعان اۋەنىنە بارىنشا ەلىتتى، ونان سوڭ جول باستاۋشى زۇلفيا امەتتىڭ سەرىك بولۋىندا ۇرىمجىگە اتتاندى.
”شينجياڭ حالىقارالىق ۇلكەن بازارىنا دا بارعىم كەلەدى، ول ارادا كوپتەگەن بەيزاتتىق مۇرالار مادەنيەت جاسامپازدىق ونىمدەرى بار ەكەنىن ەستىدىم، اۆسترالياعا ٴبىرازىن تاڭداپ الا كەتىپ، تۋىس ـ تۋعان، دوس ـ جاراندارىما ۇسىنسام دەيمىن“، ـ دەدى مادينا. 9 ـ ايدا شينجياڭعا ساياحاتتاي كەلگەننەن بەرى، وسى جەردەگى كورىنىستەر، كۇلكى ۇيىرىلگەن جۇزدەر وعان ەستەن كەتپەستەي ەستەلىك قالدىردى: قاشقار بايىرعى قالاسىنىڭ دۋمانى ونى قايران قالدىردى، كارىزدىڭ بايىرعى اقىل ـ پاراساتى ونى ٴسۇيىندىردى، ال شينجياڭداعى ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ جۇزىندەگى شىنايى كۇلكى وعان تۇرمىستىڭ كوركەمدىگى مەن مەيىرىن ونان ارى سەزىندىردى.
10 ـ ايدىڭ 1 ـ كۇنى شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسىندا ٴتۇستى جالاۋلار جەلبىرەپ، مەرەكە شاتتىعىنا شومعانىن كورىپ، بۇل كۇننىڭ جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاندىعىنىڭ 76 جىلدىق مەرەيتويى ٴارى شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونى قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعى سىندى ماڭىزدى ٴسات ەكەندىگىن بىلگەننەن كەيىن، مادينا ەرەكشە تەبىرەندى: ”شينجياڭ وتە كوركەم ەكەن، كورىنىسى كوركەم بولىپ قانا قويماي، ادامدارى دا ىقىلاستى ەكەن. 80 جاسىمدا اقىرى ارمانىم ورىندالىپ وسى اراعا كەلدىم، كەلەر جىلى تاعى كەلە السام دەپ شىن جۇرەكتەن تىلەيمىن“.
شينجياڭعا ٴتانتى بولعانداردان تاعى كوستاريكالىق ارحەولوگ رافەل دە بار. 9 ـ ايدىڭ ورتا شەنىنەن باستاپ ول ارحەولوگيالىق ساياحات ۇيىرمەسىن باستاپ تۇرپاندا 10 نەشە كۇن ىشكەرىلەي تەكسەرۋ جۇرگىزىپ، يارعول بايىرعى قالاسى، بيزاكلىك مىڭ ٴۇيى، گاۋچاڭ بايىرعى قالاسى، سۋگۇڭ مۇناراسى سياقتى تاريحي جۇرتتاردى ارالاپ شىقتى. وسى ساپاردا ۇيىرمەدەگى ٴاربىر ادام وسى جەردى ەرەكشە جاقسى كورىپ قالدى.
”شينجياڭدا تاريحي جۇرتتاردىڭ سانى كوپ، توتەنشە جاقسى قورعالعان. مەن كوپ ەلگە بارعانمىن، شينجياڭ سياقتى بايىرعى قالا مەن بۇقارانىڭ تۇرمىسى وسىنشاما جاراسىمدى توعىسقان، سونداي ـ اق وسىنشاما كەمەلدى ساقتالعان جەرلەردى وتە از كەزدەستىردىم، بۇل ٴار ەلدىڭ ۇلگى الۋىنا تاتيدى“، ـ دەدى رافەل القاپ. ارحەولوگيالىق تەكسەرۋدەن سىرت، ولار تاعى كوپتەگەن كورىكتى كورىنىس وڭىرىنە بارىپ، قويۋ حالىقتىق سالت ـ سانانى ٴوز كوزدەرىمەن كورىپ، ەرەكشە ٴدامدى تاعامداردان ٴدام تاتتى. ”شينجياڭنىڭ جاقسى ەكەنىن باستان كەشىرمەگەن ادام سەزىنە المايدى. ٴتىپتى دە كوپ شەتەلدىك ساياحاتشىنىڭ كەلىپ كورۋىن ٴۇمىت ەتەمىن، مەن ولاردىڭ، ٴسوز جوق، شينجياڭ ’جاقسى‘ دەيتىنىنە سەنەمىن!“ ـ دەدى ول.
10 ـ ايدىڭ 5 ـ كۇنى مالايزيالىق ساياحاتشى جۋ ليلي نارات جايلاۋىندا قول تەلەفونىمەن كوز الدىنداعى كوركەم كورىنىستى قايتا ـ قايتا سۋرەتكە ٴتۇسىرىپ، وتباسىنداعىلارمەن بولىسپەكشى بولدى، ”شينجياڭنىڭ كورىنىسى وتە كوركەم، تاعامدارى دا وتە ٴدامدى، حالىقتىق سالت ـ ساناسى قويۋ ەكەن. شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونى قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعى ساتىندە، وسى اراعا كەلۋىمنىڭ ٴمانى ەرەكشە زور بولدى“. وسى ساپارىندا ول سايتان كەرىش، سايرام كولى، قاناس سياقتى كورىنىس وڭىرلەرىن دە ساياحاتتادى، جۇڭگو شينجياڭىنىڭ كوركەم كورىنىستەرى مەن دامۋ قارقىنىنا ماداق ايتتى، ”ٴبىر رەت كەلۋ مۇلدە جەتكىلىكتى ەمەس، كەلەر جىلى تاعى دا كەلۋگە ۋادەلەسىپ قويدىم، وڭتۇستىك شينجياڭدى ارالاپ كورىكتى شينجياڭدى تەرەڭ سەزىنگىم كەلەدى“، ـ دەدى ول.
شينجياڭنىڭ تارتىمدىلىعى ساياحاتشىلاردى باۋراۋمەن بىرگە، ساياحات كاسىبىمەن شۇعىلدانۋشىلاردىڭ سەنىمىن دە ەسەلەپ ارتتىردى. ”جۋىقتان بەرى جۇڭگو شينجياڭىنىڭ مالايزيادا نازار اۋدارىلۋ دەڭگەيى وتە جوعارى بولدى، ساياحاتتاۋ جونىندە كەڭەس سۇراعان قوناقتاردىڭ اياعى ۇزىلمەدى. ساياحات سەرىكتەستىگىمىز 200دەن استام جوعارى دەڭگەيلى ارنايى جوباداعى ساياحاتشىنى شينجياڭعا جەتكىزدى، مەجەمەن جىل سوڭىنا دەيىن مۇنان دا كوپ بولادى“. مالايزيا لياڭي ساياحات سەرىكتەستىگىنىڭ جاۋاپتىسى برايان بىلاي دەپ تانىستىردى: بيىل شينجياڭعا ساياحاتتاۋ جونىندە كەڭەس سۇراعانداردىڭ سانى وتكەن جىلداعىدان ٴبىر ەسەدەن استام ارتتى، وڭتۇستىك شينجياڭ ساپارى ەرەكشە قارسى الىندى، ”كوپشىلىكتىڭ ٴبارى شينجياڭدى كورىپ، كوركەم كورىنىستى تاماشالاپ، ٴدامدى تاعامداردان اۋىز ٴتيىپ، سالت ـ سانانى سەزىنگىسى كەلەدى. قازىر شينجياڭ ٴبىز ٴتۇيىندى تۇردە تانىستىراتىن ساياحات نىسانالى جەرىنە اينالىپ وتىر“.
