جاڭا دامۋ ارناسىن جەدەل قالىپتاستىرىپ، دامۋدىڭ ىرىقتىلىق ۇقىعىن مىقتى يگەرەيىك
— پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ٴتورتىنشى جالپى ٴماجىلىسىنىڭ رۋحىن ۇيرەنۋ، دايەكتىلەندىرۋ جونىندە
حالىق گازەتىنىڭ شولۋشىسى
جاڭا دامۋ ارناسىن جەدەل قالىپتاستىرۋ — شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ دامۋ مەن حاۋىپسىزدىكتى ٴبىر تۇتاس جوسپارلاپ جاساعان كەلەلى ستراتەگيالىق شەشىمى، ەلىمىز دامۋىنىڭ ىرىقتىلىق ۇقىعىن يگەرۋدەگى ستراتەگيالىق ورنالاستىرۋ. پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴتورتىنشى جالپى ٴماجىلىسى ”15 ـ بەسجىلدىق“ مەزگىلىندە ەلىمىزدىڭ دامۋ ورتاسى ٴدوپ كەلەتىن تەرەڭ دە كۇردەلى وزگەرىستەرگە ىشكەرىلەي تالداۋ جاساپ، ەل ٴىشى ۇلكەن اينالىمىن كۇشەيتۋ، ەل ٴىشى جانە حالىقارا سىندى قوس اينالىمدى ىركىلىسسىزدەندىرۋ جونىندە جۇيەلى جوسپار جانە ستراتەگيالىق ورنالاستىرۋ جاسادى.
2020 ـ جىلدىڭ باسىندا عاسىرلىق ىندەتتىڭ سوققىسىنان الەمدىك كاسىپ تىزبەگى مەن قامداۋ تىزبەگىندە ٴىشىنارالىق ٴۇزىلۋ تۋىلىپ، ەلىمىزدىڭ ەل ىشىندەگى ەكونوميكالىق اينالىمىنا تىكەلەي ىقپال جاسادى. باس شۋجي شي جينپيڭ جەرگىلىكتى ورىندا قىزمەت تەكسەرگەن كەزدە ”قاۋىرت ەنگىزىپ، قاۋىرت شىعارۋدىڭ قورشاعان ورتا شارت ـ جاعدايى وزگەردى، ٴسوز جوق، جاڭا جاعدايعا نەگىزدەلە وتىرىپ دامۋعا جەتەكشىلىك ەتەتىن جاڭا وي جەلىسىن العا قويۋ كەرەكتىگىن“ تانىپ جەتتى، سونىمەن ”قوس اينالىمنىڭ“ جاڭا دامۋ ارناسى قالىپتاستى. شەشۋشى ساتتەگى شەشۋشى تالعام پارتيامىزدىڭ ەكونوميكالىق ٴىرى ەلدەن ەكونوميكالىق قۋاتتى ەلگە بۇرىلىس جاساۋ جونىندەگى زاڭدىلىق سيپاتتى تانىمىن تەرەڭدەتىپ، ەلىمىزدىڭ ەكونوميكانى وسىزامانداندىرۋداعى جول تاڭداۋىن ايقىنداپ، جۇڭگو ەكونوميكاسى كەمەسىنىڭ تولقىن جارا العا ىلگەرىلەپ، ورنىقتى قاداممەن الىسقا جەتۋىنە جەتەكشىلىك ەتتى.
”14 ـ بەسجىلدىق“ مەزگىلىندەگى دامۋ بارىسىنا قايىرىلا قاراساق، پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ وسى شەشۋشى قادامدى باسقان ستراتەگيالىق كورەگەندىگىن ٴتىپتى دە تەرەڭ سەزىنەمىز. الەمدەگى ەكىنشى ۇلكەن تۇتىنۋ بازارىن، ٴبىرىنشى ۇلكەن ينتەرنەتتىك بولشەك ساتۋ بازارىن ورنىقتى يەلەدى، 2021 ـ جىلدان 2024 ـ جىلعا دەيىنگى ىشكى سۇرانىستىڭ ەكونوميكانىڭ ارتۋىنا قوسقان ورتاشا ۇلەسى %86.4كە جەتتى؛ زات ساۋداسىنىڭ كولەمى الەم بويىنشا ٴبىرىنشى ورىندى ورنىقتى يەلەدى، زات يمپورت ـ ەكسپورتىنىڭ جالپى سوماسى 2020 ـ جىلعى 32 تريلليون 200 ميلليارد يۋاننان 2024 ـ جىلى 43 تريلليون 800 ميلليارد يۋانعا جەتىپ، جىلىنا ورتا ەسەپپەن %8.0 ارتتى... ەل ٴىشى ـ سىرتىنداعى قاتاڭ دا كۇردەلى ورتادا ٴبىز جاڭا دامۋ ارناسىن جەدەل قالىپتاستىرىپ، ەل ٴىشى ۇلكەن اينالىمنىڭ نەگىزگى تۇلعالىق ورنىن ۇزدىكسىز بەكەمدەپ، كەڭىستىك ورنالاسىمىن بىرتىندەپ ساپالىلاندىرىپ، ەل ٴىشى مەن حالىقارا سىندى قوس اينالىمنىڭ ساپاسىن ورنىقتى جوعارىلاتىپ، ەلىمىز ەكونوميكاسىنىڭ دامۋ نەگىزىن اناعۇرلىم بەكەمدەپ، حاۋىپسىزدىگىن، ورنىقتىلىعىن اناعۇرلىم كۇشەيتىپ، مىعىم ومىرشەڭ كۇشتى، سەرپىمدىلىكتى جانە كومەسكى كۇشتى ايگىلەدىك.
اماليات مىنانى تولىق دالەلدەدى: سىرتقى ورتا نەعۇرلىم قاتاڭ، كۇردەلى بولعان سايىن، جاڭا دامۋ ارناسىن سولعۇرلىم جەدەل قالىپتاستىرىپ، دامۋ ىرىقتىلىق ۇقىعىن مىقتى يگەرۋ كەرەك. قازىر ستراتەگيالىق وراي مەن حاۋىپ ـ قاتەر، سىن ـ سايىستار قاتار ٴومىر ٴسۇرىپ، ايقىنسىز، بولجاۋ قيىن فاكتورلار كوبەيۋدە، بۇل بىزدەن ەل ٴىشى ۇلكەن اينالىمىن كۇشەيتۋگە تاباندى بولىپ، قۋاتتى ەل ٴىشى ەكونوميكالىق اينالىم جۇيەسىن جەدەل قالىپتاستىرىپ، ەل ٴىشى اينالىمىنىڭ ورنىقتىلىعى ارقىلى حالىقارالىق اينالىمنىڭ ايقىنسىزدىعىنا توتەپ بەرۋدى تالاپ ەتەدى. پارتيا 20 ـ كەزەكتى ورتالىق كوميتەتىنىڭ ٴتورتىنشى جالپى ماجىلىسىندە ەل ٴىشى ۇلكەن اينالىمىن كورنەكتى كۇشەيتىپ، قۋاتتى ەل ٴىشى بازارىن قۇرۋ، جوعارى دەڭگەيدەگى سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى ٴتۇزىلىسىن جەدەل ورناتۋ جونىندە ورنالاستىرۋ جاسالدى، سونىمەن بىرگە حالىقارالىق اينالىمدى كەڭەيتۋ، جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋدى كەڭەيتۋ، سەلبەسىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ جاڭا جاعدايىن اشۋ ورتاعا قويىلدى. بۇل دامۋ ىرىقتىلىق ۇقىعىن ٴوز قولىمىزدا مىقتاپ يگەرىپ، حالىقارالىق سەلبەستىك پەن باسەكەنىڭ جاڭا باسىمدىعىن ونان ارى سومداۋداعى ستراتەگيالىق شارا.
ٴىرى ەل ەكونوميكاسى تۇگەلدەي ىشكى سۇرانىستى جەتەكشى ەتەدى، بازار بۇگىنگى دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ تاپشى بايلىق، قۋاتتى ەل ٴىشى بازارى جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ ستراتەگيالىق تياناعى. ەلىمىزدىڭ كاسىپ سالاسى جۇيەسى مەن نەگىزدىك قۇرىلعىلار جۇيەسى سايكەستى، كەمەلدى، ٴبىر ميلليارد 400 ميلليوننان استام جان سانى بار ەرەكشە كەڭ كولەمدى بازاردىڭ كومەسكى كۇشى اسا زور. بولاشاقتى بەتكە العاندا، مەيلى ادامدى نەگىز ەتكەن جاڭاشا قالا ـ قالاشىقتاندىرۋدى ىشكەرىلەي ىلگەرىلەتۋ، قالانى جاڭالاۋ ارەكەتىن كۇش سالا اتقارۋ بولسىن، الدە اۋىل ـ قىستاقتى جاپپاي گۇلدەندىرۋدى تىڭعىلىقتى ىلگەرىلەتۋ، دامۋ بارىسىندا حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىزداندىرۋ دەڭگەيىن ورنىقتى جوعارىلاتۋ بولسىن، بارلىعى دا قارجى قوسۋ مەن تۇتىنۋدىڭ ۇتىمدى اينالىمىن پارمەندى جەبەپ، ىشكى سۇرانىستىڭ وراسان زور كومەسكى كۇشىن جارىققا شىعارادى.
جالپى ماجىلىستە العا قويىلعان ىشكى سۇرانىستى ۇلعايتۋ سىندى ستراتەگيالىق نەگىزگى تۇيىنگە تاباندى بولۋ ىشكى سۇرانىستى كەڭەيتۋ ستراتەگياسىن اتقارۋدىڭ ۇلاسپالىلىعىن ايگىلەدى. حالىق تۇرمىسىنا تيىمدىلىك جاساۋ مەن تۇتىنۋدى جەبەۋدى، زاتقا قارجى قوسۋ مەن ادامعا قارجى قوسۋدى تىعىز ۇشتاستىرۋعا تاباندى بولىپ، تۇتىنۋ مەن قارجى قوسۋدىڭ، قامداۋ مەن قاجەتسىنۋدىڭ ۇتىمدى ىقپالداستىعىن جەبەۋدەگى ماقسات — ەل ٴىشى ۇلكەن اينالىمنىڭ ىشكى قوزعاۋشى كۇشى مەن سەنىمدىلىگىن كۇشەيتۋ. مەملەكەتتىك ٴبىر تۇتاس ۇلكەن بازار قۇرىلىسىن جان ـ جاقتى ىلگەرىلەتىپ، ٴتۇرلى القىمداعان، بوگەتتى تۇيىندەردى اشىپ، جەرگىلىكتى قورعامپازدىق پەن بازاردى ٴبولۋدى جويىپ، ”ىشكى قاراتالاسۋ ۇلگىسىندەگى“ باسەكەنى جالپىلىق جونگە سالۋداعى ماقسات — ەلىمىزدىڭ ەرەكشە كەڭ كولەمدى بازارىنىڭ پايداسىن تولىق جارىققا شىعارۋ. جوعارى دەڭگەيدەگى سوتسياليستىك بازار شارۋاشىلىعى ٴتۇزىلىسىن جەدەل ورناتىپ، ٴتۇرلى شارۋاشىلىق تۇلعالارىنىڭ ومىرشەڭ كۇشىن تولىق تاسقىنداتىپ، فاكتورلاردى بازارلاندىرىپ ورنالاستىرۋ ٴتۇزىلىس ـ مەحانيزمىن جەدەل كەمەلدەندىرىپ، بازاردىڭ ٴونىمدى، ٴتارتىپتى بولۋىن، ۇكىمەتتىڭ جارامدى، لايىقتى بولۋىن جۇزەگە اسىرىپ، جوعارى ساپالى دامۋدىڭ قوزعاۋشى كۇشىن ونان ارى كۇشەيتەتىنى ٴسوزسىز.
جالپى ٴماجىلىس جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋدى كەڭەيتۋ جونىندە ورنالاستىرۋ جاساپ، جۇڭگونىڭ ەسىك اشۋعا، سەلبەسۋگە، ٴوزارا پايدا جەتكىزىپ تەڭ يگىلىككە كەنەلۋگە تاباندى بولۋ سەنىمى مەن بەكىمىن ايگىلەدى. بيىل الدىڭعى ٴۇش ماۋسىمدا ەلىمىزدىڭ زات ساۋداسى يمپورت ـ ەكسپورتى سايكەس مەزگىلدەگىدەن %4 ارتقان، مۇنىڭ ىشىندە ەكسپورت سايكەس مەزگىلدەگىدەن %7.1 ارتىپ، ٴتيىمسىز جاعدايدا جوعارى ورلەگەن. سىڭارجاقتىلىق، قورعامپازدىق اعىنعا قارسى كوتەرىلگەنىمەن، ەكونوميكانىڭ جاھاندانۋى بوگەۋ بەرمەس تاريحي اعىم. جوعارى دەڭگەيدە سىرتقا ەسىك اشۋدى بۇلجىماستان كەڭەيتىپ، تۇزىمدىك اشىق ۇستاۋدى ورنىقتى قاداممەن كەڭەيتىپ، كوپ جاقتى ساۋدا ٴتۇزىلىسىن قورعاپ، ”ٴبىر بەلدەۋ، ٴبىر جولدى“ جوعارى ساپامەن بىرگە قۇرىپ، ەل ٴىشى بازارى مەن حالىقارالىق بازاردىڭ جوعارى ٴونىمدى، ىركىلىسسىز بولۋىن جەبەسەك، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ دامۋ ٴورىسىن، ٴسوزسىز، كەڭەيتە الامىز.
وزگەرىس جاعدايىندا وراي قامتىلىپ، سىن ـ سايىس جىگەر ـ قايراتتى تاسقىنداتتى. وتكەنگە كوز جىبەرسەك، ٴبىز كوپتەگەن سىرتقى حاۋىپ ـ قاتەردىڭ سوققىسىنا ۇشىرادىق، ەڭ سوڭىندا حاۋىپ ـ قاتەردى جويدىق، وسىنىڭ بارلىعىندا ٴوز ٴىسىمىزدى ويداعىداي ىستەپ، دامۋدىڭ تابان تىرەر تياناعىن ەل ىشىنە قويۋعا سۇيەندىك. قايراتتانا العا ۇمتىلىپ، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، مەملەكەت پەن ۇلتتىڭ دامۋىن ٴوز كۇشىمىزدىڭ نەگىزگى تۇيىنىنە قويىپ، جاڭا دامۋ ارناسىن جەدەل قالىپتاستىرىپ، الەمدى كوكەيدە ساقتاۋعا تاباندى بولىپ، ىرىقتىلىق شايقاسىن ويداعىداي جۇرگىزسەك، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسى، ٴسوز جوق، بوگەتتەردى بۇزىپ، العان بەتتەن قايتپاي العا باسا الادى.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 10 ـ ايدىڭ 27 ـ كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
