ٴىشىنارا مەملەكەتتەردىڭ اقىلماندار قويماسىنداعى وقىمىستىلار مەن مەديا قايراتكەرلەرى ۋاكىلدەرى شينجياڭعا كەلىپ ەكسكۋرسيادا ـ ساپاردا بولدى
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى جاڭ يۇنمەي، پراكتيكانت ٴتىلشى ليۋ دان
10 ـ ايدىڭ 20 ـ كۇنىنەن 24 ـ كۇنىنە دەيىن ٴىشىنارا مەملەكەتتەردىڭ اقىلماندار قويماسىنداعى وقىمىستىلار مەن مەديا قايراتكەرلەرى ۋاكىلدەرى جۇڭگو شينجياڭىنا كەلىپ ەكسكۋرسيادا ـ ساپاردا بولىپ، ىلگەرىندى ـ كەيىندى ٴۇرىمجى قالاسىندا، سانجى حۇيزۋ اۆتونوميالى وبلىسىندا، قاشقار ايماعىندا جەرگىلىكتى ورىننىڭ ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋ تابىستارىن تەكسەردى.
”شينجياڭنىڭ دامۋى ويلاعانىمىزدان الدەقايدا اسىپ كەتىپتى“.
”شينجياڭنىڭ اۋىل شارۋاشىلىق تەحنولوگياسى ەلىمىزگە وتە پايدالى“.
...
قىسقا عانا 5 كۇندىك ەكسكۋرسيا ـ ساپار ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىندەگىلەرگە تەرەڭ اسەر قالدىردى، كوپشىلىك شينجياڭنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ، ازاماتتاردىڭ ٴدىني سەنىم ەركىندىگىن زاڭ بويىنشا قامتاماسىز ەتۋ، ەكونوميكالىق، قوعامدىق دامۋدى جەبەۋ، حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋ جانە جاقسارتۋ سياقتى جاقتاردا ىستەگەن قىزمەتتەرىنە بەلسەندى باعا بەردى.
”شينجياڭنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋدا جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋدا قول جەتكىزگەن تابىستارىن بۇكىل دۇنيە ٴجۇزى كولەمىندە دە ىسكە اسىرۋ وڭاي ەمەس“. شينجياڭ حالىقارالىق ٴماجىلىس ـ كورمە ورتالىعىندا ”شينجياڭنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ كۇرەسى نەگىزگى تاقىرىپتىق كورمەسىن“ ەكسكۋرسيالاعاننان كەيىن قازاقستاننىڭ «قازاقستان ۋاقىت گازەتىن» قۇرۋشى، قوسىمشا باس رەداكتور ۋالەري سۇرگانوۆ تەرەڭ اسەر الدى، ”بۇل مەنىڭ جۇڭگو شينجياڭىنا 3 ـ رەت كەلۋىم، الدىڭعى 2 رەتكىمەن سالىستىرعاندا، وزگەرىستەردىڭ وتە زور ەكەنىن سەزىندىم. شينجياڭنىڭ لاڭكەستىككە قارسى تۇرۋ جانە ۇشقارىلىقتى الاستاۋ ادىستەرى ۇيرەنۋگە تاتيدى، قايتىپ بارعاننان كەيىن كورگەن ـ بىلگەندەرىمدى حابار ارقىلى ٴتىپتى دە كوپ اداممەن ٴبولىسىپ، كوپشىلىكتىڭ شىنايى شينجياڭدى تۇسىنۋىنە مۇمكىندىك جاسايمىن“.
10 ـ ايدىڭ 21 ـ كۇنى ٴۇرىمجى مادەنيەت ورتالىعى كورمە سارايىندا شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونى قۇرىلعاندىعىنىڭ 70 جىلدىعى تاقىرىبىنداعى جەتىستىكتەر كورمەسىن ەكسكۋرسيالاعان ادامدار ٴيىن تىرەستى. ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىندەگىلەر جۇرت قاتارىنا قوسىلىپ، اۆتونوميالى رايون قۇرىلعان 70 جىلدان بەرگى دامۋ تىنىسىن سەزىندى.
”مەن جۇڭگو شينجياڭىنىڭ تاريحى مەن مادەنيەتىنە ەرەكشە قىزىعامىن، شينجياڭعا كەلۋدەن بۇرىن باسقا دا تاسىلدەر ارقىلى شينجياڭ جونىندە ٴبىراز تۇسىنىككە يە بولعانمىن، ٴبىراق ناقتى ورىنعا بارىپ ٴتۇسىنۋ توتەنشە ماڭىزدى دەپ قارايمىن“. ازەربايجانداعى قۇزىرلى اقىلماندار قويماسى حالىقارالىق قارىم ـ قاتىناسقا تالداۋ جاساۋ ورتالىعىنىڭ وقىمىستىسى قۇسايىن سۇلتانلي جەلپىنە بىلاي دەدى: شينجياڭنىڭ دامۋى مەن قول جەتكىزگەن تابىستارىنىڭ ٴمانى ەرەكشە زور، اسىرەسە، جەتىستىكتەر كورمەسىن ەكسكۋرسيالاۋ ارقىلى شينجياڭنىڭ دامۋىنىڭ وتە جان ـ جاقتى ەكەنىن، مادەنيەت سالاسى قارىشتاپ دامىپ قانا قويماي، ەكونوميكا، حالىق تۇرمىسى سياقتى سالالاردىڭ دامۋى دا كۇن سايىن جاڭارعانىن بايقادىم.
”شينجياڭعا تاعى كەلەمىن“. قۇسايىن سۇلتانلي بىلاي دەدى: وتباسىمداعىلار مەن دوستارىما شينجياڭ حالىقارالىق ۇلكەن بازارىن ەكسكۋرسيالاعانداعى سۋرەتتەردى كورسەتتىم، كوپشىلىكتىڭ ٴبارى شينجياڭ ەرەكشە كەرەمەت جەر ەكەن دەپ قارادى، ”ازەربايجان مەن جۇڭگو جاقسى دوس، جاقسى سەرىك، بولاشاقتا ٴتىپتى دە كوپ ساياحاتشىنىڭ ازەربايجاننان جۇڭگو شينجياڭىنا ساياحاتتاي كەلەتىندىگىنە سەنەمىن“.
جۇرە كوردى، ويلاندى، ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىندەگىلەردىڭ ساپارى ٴجيى ورنالاستىرىلىپ، ايرىقشا تابىستى بولدى. ولار ٴۇرىمجى قالاسى تيانشان رايونى حيجياشان ٴمالىسى يۋەجين كوشەسى وڭتۇستىك الەۋمەتتىك اۋماعى، قاشقار داشۋەسى سياقتى جەرلەردە جەرگىلىكتى بۇقارانىڭ تۇرمىس، مادەنيەت، وقۋ ـ اعارتۋ سياقتى جاعدايلارىن ىشكەرىلەي ۇعىستى؛ شينجياڭ مۇراجايىندا، شينجياڭ حالىقارالىق ۇلكەن بازارىندا، قاشقار بايىرعى قالاسىندا شينجياڭنىڭ وزگەشە ۇلتتىق سالت ـ ساناسى مەن كوپ نەگىزدى مادەنيەتىن تەرەڭ سەزىندى؛ شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىق كورمە باقشاسىندا، جۇڭگو (شينجياڭ) ەركىن ساۋدا سىناق رايونىنىڭ قاشقار اۋماعىندا شينجياڭنىڭ عىلىم ـ تەحنولوگيا كۇشىن سەزىنىپ، شينجياڭ ەكونوميكاسىنىڭ ٴلۇپىلىن سەزىندى؛ شينجياڭ ٴىسلام ٴدىنى شۋەيۋانىندا، قاشقار قالاسىنداعى ايتكار مەشىتىندە قاتىستى ٴدىني قىزمەتكەرلەردى باۋلۋ، ٴدىني قيمىلداردىڭ ورىستەتىلۋى سياقتى جاعدايلاردى ىشكەرىلەي ۇعىستى.
تۇركيا ستانبول كايديك داشۋەسىنىڭ لەكتورى، قوسىمشا ازيا - تىنىق مۇحيت ستراتەگياسىن زەرتتەۋ جانە قولدانۋ ورتالىعىنىڭ مەڭگەرۋشىسى سابير قارابەل جونىنەن العاندا، وسى رەت شينجياڭعا كەلىپ ەكسكۋرسيادا ـ ساپاردا بولعاندا وعان ەڭ تەرەڭ اسەر قالدىرعانى — يۋەجين كوشەسى وڭتۇستىك الەۋمەتتىك اۋماعىنىڭ ٴبىر بەكەتتىك قىزمەت وتەۋ زالى بولدى. بۇل ارادا قوعام حاۋىپسىزدىگى ۇكىمەتتىك قىزمەت وتەۋ، جىلۋمەن قامداۋ قىزمەت وتەۋى، جۇمىستانۋعا قىزمەت وتەۋ سياقتى تەرەزەلەر بار، بۇقارا قاجەت ەتسە، جاقىن ماڭدا بىتىرۋىنە بولادى. قىزمەت وتەۋ زالى رەتتى، ٴتارتىپتى، قىزمەتكەرلەر ىقىلاستى قىزمەت وتەيدى، كورشىلەر اراسىندا قايشىلىق بولسا، وسى اراعا كەلىپ جاراستىرۋعا بولادى، بۇل ادىستەر جەرگىلىكتى ۇكىمەتتىڭ ادامدى نەگىز ەتۋ ۇستانىمىن ايگىلەپ، بۇقارانى اناعۇرلىم تىعىز ىنتىماقتاستىرا الادى.
ۋاكىلدەر ۇيىرمەسىنىڭ باستىعى، ارگەنتيناداعى ايگىلى اقىلماندار قويماسى تەپە ـ تەڭدىك جانە ارتتىرۋ الەۋمەتتىك ساياسات ورتالىعى ۇكىمەت پەن مەملەكەت نىسانىنىڭ مەڭگەرۋشىسى داۆيد گروسمان تەبىرەنە بىلاي دەدى: ”جۇڭگو شينجياڭىندا تۋىلعان وزگەرىستەرگە ادامنىڭ اقىلى جەتپەيدى، دامۋى ويلاعانىمىزداعىدان الدەقايدا اسىپ كەتىپتى، وسى رەتكى ساپاردا بارىنە قۋانا ـ قۋانا تاڭ قالىستىق“.
