ەركىنباي ءابدىماناپ ۇلى
بالا تاربيەسى ماڭگىلىك تاقىرىپ، قانشا قايتالانسا دا كونەرمەيدى. «اكە − اسقار تاۋ، انا − ءمولدىر بۇلاق، بالا − جاعاداعى قۇراق» دەيتىن حالىق اراسىنا كەڭىنەن تاراپ ايتىلىپ جۇرگەن تاماشا تەڭەۋ سوزدەر بار. مۇندا وتباسىنداعى ءۇش ءتۇرلى ادامنىڭ ورنى، رولى، ءوزارا قارىم - قاتىناسى وبرازدى تۇردە شىنايى بەينەلەنگەن. اسقار تاۋ، ءمولدىر بۇلاق جانە جايقالعان قۇراقتىڭ بويلىق قاتىناسى مەن تاۋەلدىلىگىن ءبىر وتباسىنداعى اكە، انا جانە بالانىڭ قاتىناسىنا تەڭەپ، ولاردىڭ ومىردەگى ءوزارا تاۋەلدىلىگىن ءدال بەينەلەگەن شەبەرلىك پەن شەشەن تىلگە، وزىق تالعامعا قالاي عانا بارەكەلدى ايتپاسقا؟! تاۋىمىز الاسارماسا، بۇلاعىمىز دا لايلانبايدى، وتباسىمىز بەرەكەلى بولىپ، ۇرپاقتارىمىز بەينە بۇلاق جاعاسىنا جايقالا وسكەن قۇراقتاي اقاۋسىز دا الاڭسىز ەسەيەتىن بولادى. مىناۋ باردام زاماندا، زاتتىق بايلىقتان گورى رۋحاني بايلىققا دەگەن سۇرانىس باسىم. تاتۋلىق پەن مەيىرىمدىلىك رۋحاني بايلىقتى سومداۋدىڭ نەگىزى. «ابىسىن تاتۋ بولسا، اس كوپ...» تى تەككە ايتپاعان دانا حالقىمىز.
انالار تۋرالى ماداقتاۋلار كوپ، بارلىعى دا ۇيلەسىمدى، «اسىرا ايتىلىپتى، ارتىق كەتىپتى» دەپ تالاسار جايىمىز جوق. «انا ءبىر قولىمەن بەسىكتى تەربەتسە، ءبىر قولىمەن دۇنيەنى تەربەتەدى» دەيدى. انالاردىڭ قوعامدىق رولى تۇرعىسىنان ايتىلعان وسى ءسوزدىڭ ءمانى وتە تەرەڭ. عۇلامالار مەن جاقسى - جايساڭداردىڭ ومىرىنە ۇڭىلەر بولساق، ولارعا وسى دانالىقتىڭ انا تاربيەسىنەن دارىعانىن ۇعۋعا بولادى. ولاردىڭ اناسى ءوز ءومىرىن ادەپتى قىز، ادال جار، ءمورالدى انا، جارىنىڭ اقىلشىسى، بالاسىنىڭ تاربيەشىسى بولۋ سىندى قاراپايىم دا ۇلاعاتتى جۇمىستارمەن وتكەرگەنىن بىلەمىز. انالاردىڭ «دۇنيەنى تەربەتۋىن» ەرلەرمەن تەڭ قوعامدىق جۇمىستار تىندىرۋىمەن ولشەۋدەن گورى، جارىنىڭ الاڭسىز قىزمەت ىستەۋىنە، كاسىپتە تابىسقا جەتۋىنە ءۇنسىز ۇلەس قوسىپ، وتباسى جۇمىستارىن تىندىرا ءجۇرىپ، بالا تاربيەلەۋ سىندى ۇلاعاتتى ىستەرگە ەسە قوسۋ ارقىلى ايگىلەنگەن اتسىز، اتاقسىز ىستەرىنە قاراي باعالاعان ورىندى. «قىرىق ۇيدەن تيىلماي» وسكەن قىزداردان اياۋلى انا، ادال جار شىعادى دەگەنگە يلانۋ قيىن. تولىمسىز انا قايتىپ عانا اياۋلى ۇرپاق تاربيەلەمەك؟! «ۇلى سوزدە ۇياتتىق جوق» دەمەكشى، ءمولدىر بۇلاق بولا الۋ ءۇشىن، قىز كەزىنەن باستاپ تولىمدى انا بولۋعا ساقاداي سايلانعان ءجون. ۇزاتىلىپ بارعان جەرىنە بالداي باتىپ، سۋداي سىڭە الماۋشىلىقتان تۋىنداپ جاتقان كەلەڭسىز جايلاردى انا تاربيەسىنىڭ اعاتتىعىنان بولە قاراۋعا كەلمەيدى. «اناسىنا قاراپ قىزىن ال» دەگەن ءسوز تەككە ايتىلماعانىن ەسكەرگەن ءجون.
يبالى، ادەپتى بولعانىمەن، ءبىلىمدى بولماسا، ونداي انادان اسىل جار شىقسا دا بالا تاربيەسىندەگى تولىمدى انا شىعاتىنىن كەسەتە المايمىز. ويتكەنى زامان جاڭا. وسى زامانعى عىلمي بىلىمدەردەن ساۋاتتى بولمايىنشا، قوعامدىق ىستەردى دۇرىس تۇسىنبەيىنشە، بالا تاربيەلەۋدەگى تولىمدىلىققا جەتۋ قيىن. بايقاۋىمشا، ايەل ءبىلىمدى، ءمورالدى بولعان سايىن يناباتى ارتاتىن كورىنەدى. ناعىز سۇلۋلىق تاندە ەمەس، بىلىمدىلىكتى العى شارت ەتەتىن، يناباتتىلىقتان كەلەتىن سەكىلدى. يناباتتى ايەلگە جارى دا، بالالارى دا، باسقالار دا مويىنسال بولادى، قۇرمەتتەيدى. جارىنا اقىل قوساتىن، بالالارىنا ءسوزى ءوتىپ، تاربيەسى قوناتىن انالار وسىندايلاردان كوبىرەك بولاتىنىن كوز كوردى. انانىڭ قادىرى كەتكەن وتباسىنان ءساليقالىلىقتى تابام دەۋ، مەنشە، ارتىق شارۋا. ايەل تولىمدى تاربيەشى بولا الماعان وتباسىندا ءارقانداي ەركەك تولىمدى تاربيە جۇرگىزە المايدى دەپ سانايمىن. «ەركەك سىرتتىڭ ادامى» دەگەن ءسوزدى دانالارىمىز تەككە ايتپاعان كورىنەدى؟!
«ۇلت بولام دەسەڭ، بەسىگىڭدى تۇزە» دەگەن ءسوز انالارعا قاراتىلسا كەرەك. انانىڭ وتباسىنداعى رولى تۇتاس ۇلتقا ىقپال ەتەتىنىن ايعاقتايتىن اقىليالار ۇلتىمىزدان كوپ تابىلادى. اقىليا ايتا سالعان ءسوز ەمەس، امالياتتان قورىتىندىلانعان بۇلجىماس اقيقات، ءمورالدىق قاعيدا. سوندىقتان «قىزعا قىرىق ۇيدەن تيىم» نان باستالعان كەلەشەكتىك تاربيەنى كۇشەيتۋىمىز كەرەك.
