بەكمۇرات قىدىرقان ۇلى
كوكتەمدە اتىزعا شاشقان دانىڭىزدەن كۇزدە مول ءونىم الۋ ءۇشىن اتىزعا ءتۇرلى ەگىس دارىلەرىن، زياندى جاندىكتەردى جوياتىن دارىلەردى ىستەتەسىز. بۇل ەگىس جۇمىسىنداعى زيانىنىڭ الدىن الىپ، مول ءونىم الۋدىڭ ماڭىزدى شارالارىنىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. ءبىراق بۇل دارىلەردىڭ قۇرامى نەگىزىنەن ۋلى حيميالىق زاتتاردان تۇراتىندىقتان، دارىلەردى ىستەتۋ ادىستەرى دۇرىس بولماسا نەمەسە جالعان - جارامسىز دارىلەردى ىستەتسەڭىز ادامدى، ەگىس داقىلدارىن ۋلايدى، سونداي - اق ورتانى، العان ونىمدەرىڭىزدى لاستايدى. سوندىقتان ەگىس دارىلەرى مەن زياندى جاندىكتەردى جويۋ دارىلەرىنىڭ شىن - جالعاندىعىن پارىقتاپ بارىپ، ءدارىنى ۇيلەسىمدى جانە عىلمي جولمەن ىستەتۋگە ايرىقشا ءمان بەرگەن ءجون. تومەندە ەگىس دارىلەرى مەن زياندى جاندىكتەردى جويۋ دارىلەرىنىڭ شىن - جالعاندىعىن پارىقتاندىرۋ، دارىلەردى ەگىس جاعدايىنا قاراي عىلمي پايدالانۋ سياقتى جاقتارعا قىسقاشا توقتالامىز.
ءبىرىنشى، جالعان - جارامسىز ەگىس دارىلەرىن پارىقتاندىرۋ
بىرىنشىدەن، ادەتتە ەگىس دارىلەرى مەن زياندى جاندىكتەردى جويۋ دارىلەرىنىڭ قورابىنا مىناداي بىرنەشە ءتۇرلى مازمۇن جازىلادى، ياعني كۋالىك ءنومىرى، بەكىتۋ ءنومىرى، ولشەم ءنومىرى، ءدارى قۋاتىنىڭ كۇشتى ءالسىز - كۇشتىلىگى (ءالسىز، ورتا، كۇشتى دەپ بولىنەدى)، ءدارى تيپى (سۇيىق ءدارى، ءسۇت ءتارىزدى ءدارى، ۇنتاق ءدارى سياقتىلار)، ءدارى قۇرامى، ىسەتىلۋ كولەمى، ىستەتۋ ءادىسى، كوڭىل بولەتىن ىستەر، وندىرىلگەن زاۆودتىڭ مەكەن - جايى، وندىرىلگەن ۋاقىتى جانە ءدارىنىڭ ىستەتىلۋ ۋاقىتى، ت. ب. ءدارىنى ساتىپ العان كەزدە ءسىز وسى مازمۇندارعا تاپتىشتەي نازار سالۋ ارقىلى ساتىپ العالى تۇرعان ءدارىڭىزدىڭ شىن - جالعاندىعىن انىقتاۋىڭىزعا بولادى.
ەكىنشىدەن، سۇيىق، ءسۇت ءتارىزدى نەمەسە تۇيىرشىك دارىلەردىڭ ءتۇسى وزگەردى مە، جوق؟ شوگىندى - تۇنبا پايدا بولدى ما، جوق؟ ۇنتاق دارىلەردىڭ ىلعالداندى ما، جوق؟ مىنە وسىلارعا قاداعالاي نازار اۋدارساڭىز، وسى تۇيىندەر سىزگە قاجەت دارىلەردىڭ شىن - جالعاندىعىن ايىرىپ بەرەتىن قاراپايىم «رەتسەپكە» اينالادى.
ۇشىنشىدەن، ءدارى قورابىنىڭ ساپالى - ساپاسىزدىعى، ءدارى قۇمىراسىنىڭ ءبۇتىن - ءبۇتىن ەمەستىگى، قوراپتاعى كورسەتىلگەن مولشەر مەن قۇمىراداعى ناقتى مولشەردىڭ بىردەي - بىردەي ەمەستىگىنە نازار اۋدارىڭىز.
تورتىنشىدەن، ءدارىنىڭ ىستەتىلۋ ۋاقىتىنا قاداعالاي نازار اۋدارۋ كەرەك. ىستەتىلۋ ۋاقىتى وتكەن دارىلەردىڭ قۇرامى وزگەرەدى دە اسا حاۋىپتى بولادى.
ەكىنشى، ەگىس دارىلەرىن عىلمي، لايىقتى ىستەتۋ تەحنيكاسى جايلى
بىرىنشىدەن، اتىزداعى داقىلداردىڭ ناقتى جاعدايىنا ساي كەلەتىن ەگىس دارىلەرىن ىستەتۋ، ياعني «اۋرۋعا قاراي ءدارى بەرۋگە» كوڭىل ءبولۋ كەرەك.
ەكىنشىدەن، ءدارى ىستەتەتىن ۋاقىتتى ۇيلەسىمدى تۇراقتاندىرۋ. قاي ۋاقىتتا، قاي مولشەردە ءدارى بەرۋدى ەگىس تەحنيكتەرىنىڭ جەتەكشىلىگىندە ورىنداۋ كەرەك. مۇنان سىرت، ەگىس دارىلەرىنىڭ ىستەتىلۋ مولشەرىن مىقتى يگەرۋ كەرەك. ءدارىنىڭ ىستەتىلۋ تۇسىندىرمەسىندە كورسەتىلگەن مولشەرى بويىنشا ىستەتسە، ءدارى مولشەرى از بولىپ، قۋاتى جەتپەي قالۋ نەمەسە ءدارى مولشەرى مول بولىپ كەتۋدەن زيانداۋ جاعدايىنىڭ الدىن الۋعا بولادى.
ءۇشىنشى، ەگىس دارىلەرىن ىستەتۋ بارىسىندا كوڭىل بولەتىن ىستەر
بىرىنشىدەن، الدىمەن ىستەتكەلى وتىرعان ەگىس دارىسىنەن نەمەسە زياندى جاندىكتەردى جويۋ دارىسىنەن ءبىراز الىپ، ىستەتۋ ادىسىنە ساي سىناق رەتىندە ىستەتىپ كورۋ ارقىلى ءونىمدى ياكى ءونىمسىز ەكەنىن سىناپ كورۋ كەرەك.
ەكىنشىدەن، ەگىس دارىلەرىن ىستەتكەندە قولعا سۇلياۋ قولعاپ كيۋ كەرەك. ەگىس دارىلەرىن ىستەتىپ بولعاننان كەيىن كيىم - كەشەك، بەتى - قولدى سابىنداپ جۋۋ، سونىمەن بىرگە، اسىپ قالعان ءدارى، ىستەتكەن قۇرال - سايمانداردى لايىقتى ءبىر جايلى ەتۋ كەرەك.
ۇشىنشىدەن، ەگىس دارىلەرى شاشىلعان اتىزدارعا ەسكەرتۋ تاقتاسىن ورناتىپ، ادام جانە مال تۇلىكتەرىنىڭ ۋلانۋدان بولاتىن ورىنسىز شىعىننان ساقتانۋ كەرەك.
