ءتىلشىمىز لۋ يان
مامىراجاي 3 - ايدا تىڭ تىرشىلىك وياندى. ءتىلشىمىز حوتان الابىن ارالاپ، كورىكتى اۋىل - قىستاق قۇرىلىستارىنىڭ تىڭ جاڭالىعىنا كۋا بولدى. قىستاقتى ءتىپتى دە كوركەيتە ءتۇستى
حوتان ايماعىندا كورىكتى اۋىل - قىستاق قۇرۋ قىستاقتاردى شىت جاڭا بەينەگە ەنگىزدى.
حوتان ايماقتىق پارتكومنىڭ ورىنباسار شۋجيى، اكىمشىلىك مەكەمەسنىڭ ءۋاليى ازەز مۇسا تىلشىلەردىڭ سۇحباتىن قابىلداعان كەزدە بىلاي دەدى: حوتان ايماعى باس نىسانانى تىعىز ارقاۋ ەتىپ، كەدەيلىكتەن قۇتىلدىرۋدان قامال الۋدى ىلگەرىلەتىپ، كورىكتى اۋىل - قىستاق قۇرۋدى ءتۇيىن ەتە وتىرىپ، شارۋالاردىڭ قونىس ورتاسى مەن ءوندىرىس شارت - جاعدايىن جاقسارتىپ، اۋلا قۇرىلىسىندا تۇرمىستىق ءوڭىر، ەگىنشىلىك ءوڭىر، باعىمشىلىق ءوڭىردى ءوزارا ايىرۋدى جالپى بەتتىك اتقارىپ، قىستاق ورتاسىن تۇبەگەيلى رەتتەپ، وڭاپ، قىستاقتى جاسىلداندىرۋ، تازارتۋ، قاتتىلاندىرۋ، كورىكتەندىرۋ، جارىقتاندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزدى.
اۋىل - قىستاققا بارىپ تىلشىلىك ىستەگەن كەزدە تىلشىلەر حوتان ايماعى باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ «دارەتحانا توڭكەرىسىن» ىلگەرىلەتۋ جونىندەگى ماڭىزدى نۇسقاۋىن مۇقيات دايەكتىلەندىرگەنىن، «دارەتحانا توڭكەرىسى»، «اس ءۇي توڭكەرىسى» سىندى ينجەنەريالاردى تىڭعىلىقتى ورىستەتكەنىن كوردى.
قىس شىعىپ كوكتەم كەلىسىمەن، حوتاننىڭ اۋىل - قىستاقتارى كوركەم تۇسكە بويالدى
ءتىلشى قاراقاش اۋدانى جاڭا جەر اۋىلى قۇميايلاق قىستاعىنا كەلگەن كەزدە كوپ وزگەرىستەرگە كۋا بولدى. بۇل جەردىڭ كوشەلەرى وتە رەتتى، مادەنيەت الاڭىنان مادەنيەتتىڭ قويۋ لەبى ەسەدى. بىرنەشە ايدىڭ الدىندا وسى جەر قوقسىق شاشىلىپ، لاس سۋ اعىپ، مالدار بەت - بەتىمەن جۇرەتىن جەر ەكەنىنە مۇلدەم سەنبەيسىز.
كەدەي وتباسى گۇلنار مامەتتىڭ ءۇيى كەڭ اۋلاعا ادەمى ءجۇزىم سورەسىن قۇرىپ، تابالدىرىقتىڭ جانىنا جاڭادان جاسالعان اياق كيىم قويعىش ورناتىپتى. ۇيگە باس سۇققاندا، كيىمدەر دە بۇرىنعىداي شاشىلىپ جاتپاي، رەتتى تۇردە كيىم ىشكابىنا ءىلىنىپتى. ادامدى ءتىپتى تاڭ قالدىرعانى، ءۇيدىڭ ىشىنە جىلى مونشا ورناتىلىپ، جۋىنۋعا كوپ قولايلى بولىپتى؛ تازا دا رەتتى اس ءۇي بۇرىنعى تاس كەرپىشتەن قالاپ العان قاپ - قارا وشاقتىڭ ورنىن باسىپتى؛ اۋەلى، ساندەنۋ ۇستەلى دە قويىلىپ، ايەلدەردىڭ سۇلۋ كەلبەتىن تولىق ايگىلەۋىنە مۇمكىندىك تۋىلىپتى. جاتىن بولمەدە 2 ءتۇرلى پايدالانۋعا بولاتىن كرەسلو قويىلىپتى، جازساڭىز تاقتاي توسەككە اينالادى ەكەن. اۋلا ىشىندە سۋمەن شايىلاتىن دارەتحانا جاڭادان سالىنىپ، «دارەتحانا توڭكەرىسىنىڭ» جەمىسىن ايگىلەپ تۇر. قىستاقتاردى ارالاساڭىز، وسىنداي زاماناۋي قۇرىلعىلاردى ءار جەردەن كوزىڭىز شالادى.
بۇرىنعى كونەتوز ۇيلەر قالايشا مۇنداي جانعا جايلى سارايعا اينالدى؟ گۇلنار بىلاي دەدى: مۇنىڭ ءبارى پارتيانىڭ حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ ساياساتى مەن ءار ءتۇرلى سۇيەمەلدەۋ نىسان قارجىلارىنىڭ ارقاسى. كونە ءۇيىمدى شاققان سوڭ، اۋلامدا 0.4 مۋ اق جەر شىعىپ، اۋلام بۇرىنعىسىنان كوپ كەڭىدى، اشتى بۇرىش، ءسابىز ەكتىم، قورا سالىپ 9 تۇياق كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ قويىن، 50 كەپتەر باقتىم، تاۋىق قورامدا 10 نەشە كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ تاۋىعى بار. ونىڭ سىرتىندا كۇيەۋىم ەكەۋىمىز جاساعان بۇرشاق ۋىلدىرشاسى وتە ءوتىمدى، ايىنا 3000 يۋانعا تاياۋ كىرىس كىرگىزەمىز. قازىر بويىمدى ماقتانىش كەرنەيدى، كونە تۇرمىس ءتاسىلىن وزگەرتىپ، باقىتتى تۇرمىس كەشىرۋدى ۇيرەندىك.
مىنە وسىلاي، شاعىن اياق كيىم قويعىش، شاعىن ساندەنۋ ۇستەلى، شاعىن كيىم ىشكاپ، شاعىن پارتا، شاعىن كىتاپ سورەسى، شاعىن تاماق ۇستەلى، شاعىن ءدارى ساندىعى، شاعىن اس ءۇي، شاعىن مونشاحانا سىندى «10 شاعىن مادەنيەت» قۇرىلىسى بۇقارانىڭ تۇرمىس ءتاسىلىن بىرتىندەپ وزگەرتتى.
قاراقاش اۋداندىق پارتكومنىڭ ورىنباسار شۋجيى، اۋدان اكىمى ماحمۇت ءومارجان تىلشىگە بىلاي دەدى: جۇڭگوشا سوتسياليزم جاڭا داۋىرگە قادام تاستادى، بىزدە جاڭا وي بولۋ كەرەك، كورىكتى اۋىل - قىستاق قۇرۋدىڭ مازمۇنى وتە باي، ماڭىزدىسى، كۇش سالىپ ىستەۋ كەرەك، ۇساق ىستەن باستاپ ىسكە كىرىسىپ، بۇقارانى ۇشقارىلىقتان اۋلاق بولۋعا، سولەكەت سالتتاردى تامىرىنان وزگەرتۋگە جەبەۋىمىز كەرەك.
بۇگىنگى كۇنى، حوتان ايماعىنداعى اۋىل - قىستاق وتباسىلارى تۇرمىس فورماسىن وزگەرتۋدە. از اقشا جۇمساپ ەڭ كورىكتى اۋلا قۇرىپ، شارۋالار دا قالالىقتارمەن ۇقساس زاماناۋي تۇرمىس كەشىرەتىن بولدى.
شارۋالاردى بايۋ جولىنا باستادى
حوتاننىڭ اۋىل - قىستاقتارىندا جەلگە ىقتاسىن، كۇنگە كولەڭكە بولاتىن ءجۇزىم سورەلەرىمەن قاتار، اۋلاعا، جول شەتىنە كوپتەگەن حوتان روزا گۇلىن ەگىپ، قىستاق كەلبەتىن ونان ارى اسىرىپ، شارۋالاردىڭ كىرىسىن مولايتتى.
«كورىكتى اۋىل - قىستاق قۇرۋداعى ەڭ سوڭعى ماقساتىمىز شارۋالاردىڭ كىرىسىن ارتتىرۋ. حوتان ايماعى ءتۇرلى شارالاردان ورتاق پايدالانىپ، كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىن جەدەلدەتىپ، اۋىل - قىستاق پارقىن ازايتىپ، شارۋالاردىڭ كىرىسىن ارتتىرۋى كەرەك»، - دەدى ازەز مۇسا. شارۋالاردىڭ كىرىستەرىن ارتتىرۋ بەلسەندىلىگىن تولىق قوزعاۋ ءۇشىن، حوتان ايماعى شارۋالاردىڭ اۋلا ەكونوميكاسىن دامىتۋىنا جەتەكشىلىك ەتىپ، ەگىنشىلىك ەگۋگە قولايلى بولسا ەگىن ەگۋ، باعىمشىلىققا قولايلى بولسا مال باعۋ، ساۋدا ىستەۋگە قولايلى بولسا ساۋدا ىستەۋ، قولونەر كاسىبىنە قولايلى بولسا قولونەرمەن اينالىسۋعا جەتەلەدى.
3 - ايدىڭ 11 - كۇنىءتىلشى شەريا اۋدانى وندىرىسپەن قالانى توعىستىرۋ ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ سىناق رايونىنان قىپ - قىزىل بولىپ پىسقان قىزاناقتاردى اۆتوكولىككە تيەپ، الىس جاققا اپارا جاتقانىن كوردى.
32 جاستاعى كەدەي شارۋا ازاتگۇل ۇبىلاسەن ءوزى ەككەن كوكونىستەرىنىڭ جاقسى ءوسىپ كەلە جاتقانىنا وتە كوڭىلدى. جولداسى ەكەۋى وتكەن جىلدىڭ 11 - ايىندا ەگىنشىلىكتىڭ سايابىر كەزىنەن پايدالانىپ 5 ۇلكەن جىلىجايدى كوتەرەگە الادى، ءبىر جىلىجايعا ەگىلگەن قىزاناقتان، كەم دەگەندە، 5 − 6 توننا ءونىم الىپ، 6000 يۋان كىرىس كىرگىزسە، 5 جىلىجايدان، از دەگەندە، 30 مىڭ يۋان كىرىس كىرگىزەدى ەكەن؛ ونىڭ سىرتىندا ولار 594 مۋ جەردىڭ شىلانىن كوتەرەگە الىپتى، بۇل جەردەن 50 مىڭ يۋان تازا كىرىس كىرگىزۋگە بولادى، وسى كىرىستەرىنىڭ ارقاسىندا ولار جىل سوڭىندا كەدەيلىكتەن بۇكىلدەي قۇتىلماق.
مىنە بۇل شەريا اۋدانى وندىرىسپەن قالانى توعىستىرۋ ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ سىناق رايونىنىڭ بەرگەن جەمىسى. سىناق رايونىنىڭ جاۋاپتىسى تۇرسىنجان ابدىراحىمان بىلاي دەپ تانىستىردى: بۇل جەردە 360 كوكونىس جىلىجايى بار، قازىرگە دەيىن 70 كەدەي وتباسى جىلىجايدى پايدالانىپ، يگىلىگىن كورىپ وتىر. وسى اراداعى 193 كوشىرۋگە ءتيىستى وتباسى 4 - ايدا تولىق كوشىپ بولادى، ۇكىمەتتىڭ قارجى قوسىپ جەتەكشىلىك ەتۋىندە، ولار وسى جىلىجايلاردى كوتەرەگە السادا، بولماسا ونەركاسىپ باقشاسىنداعى 60 نەشە كاسىپورىنعا بارىپ جۇمىسقا ورنالاسسا دا بولادى. كوشكەن ەگىنشى - مالشىلارعا الەۋمەتتىك اۋماق جانە وسىزاماندانعان اۋىل شارۋاشىلىق ءوندىرىس باقشاسىن قۇرۋ ارقىلى سىرت جەردەن كوشىپ كەلگەن ازاتگۇل سياقتى وتباسىلاردىڭ كىرىسىن ارتتىرىپ، كەدەيلىكتىڭ قالپاعىن الىپ تاستاۋىنا دەم بەرەدى.
شەريا اۋىلى سەداكولى قىستاعىندا 30 كەدەي وتباسى شاعىن مولشەردەگى قارىز سوما ارقىلى جارنا قوسىپ اعاش ماتەريالدارىن وڭدەۋ كووپەراتيۆىن قۇرادى، 2017 - جىلى 5 - ايدا قۇرىلىسى اياقتاپ وندىرىسكە قوسىلعاننان بەرى، ءوندىرىس قۇنى ميلليون يۋانعا جەتىپتى، ءار جىلى %10 پايدانى بولىسكە سالىپ، جۇمىس ىستەگەن قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ايلىق كىرىسى 3000 يۋان اينالاسىندا بولىپ، بيىل كوپتەگەن كەدەي وتباسىن جارنا قوسۋعا باۋراۋدى جوسپارلاپ وتىر.
كورىكتى اۋىل - قىستاق قۇرۋ حوتان شارۋالارىنىڭ رۋحاني بەت - بەينەسىن دە وزگەرتتى
3 - ايدىڭ 16 - كۇنى قاراقاش اۋدانى جاڭاجەر اۋىلى سياباق قىستاعىنىڭ شارۋالار كەشكى مەكتەبى اۋداننان اجارلاندىرۋشى ۇسىنىس ەتىپ، ايەلدەرگە كيىمدى قالاي جاراستىرىپ كيۋ، قالاي ساندەنۋ كەرەك ەكەنىن ۇيرەتتى. «ايەلدەردىڭ ساپاسىن كوتەرۋ ينجەنەرياسى» ساباعى ايەلدەردىڭ قىزۋ قارسى الۋىنا يە بولدى. جىل باسىنان باستاپ بۇكىل ايماقتا ورىستەتىلگەن بۇل قيمىل بۇقارانىڭ قىزۋ ات سالىسۋى مەن جوعارى باعاسىنا يە بولدى.
قىستاق تۇرعىنى توحتىسايىپ ازەز اسەرلەنە تىلشىگە بىلاي دەدى: پارتيانى ءسۇيۋ، وتاندى ءسۇيۋ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى شاڭىراعىن ءسۇيۋ، العىس ايتۋ تاربيەسى بىزگە قالاي تولىمدى انا، تولىمدى جار بولۋدى ۇيرەتتى، ءبىز جاڭاشا سالتتى جەتەكشى ەتكەن جاڭا ءداۋىر ايەلدەرى بولۋعا قۇلشىنامىز.
ۇعىسۋعا قاراعاندا، حوتان ايماعى ءار اپتا سايىن 18 جاستان جوعارعى ايەلدەردى «ايەلدەردىڭ ساپاسىن كوتەرۋ ينجەنەرياسى» تاربيەسىنە قاتىناسۋعا ۇيىمداستىرىپ، ولاردىڭ ءار جاقتاعى ورەسىن، پسيحولوگيا ورەسىن جانە زاڭ - ەرەجە تانىمدارىن جالپى بەتتىك جوعارىلاتۋعا قۇلشىنىس جاساپ كەلەدى ەكەن.
كوكتەمنىڭ سالقىن سامالىمەن قوسا جاڭا داۋىردەگى حوتان ايماعىنىڭ كورىكتى اۋىل - قىستاق كەلبەتى جانىڭىزدى جادىراتادى.
