بىتىك ورمانداعى ءبىر ۇيا قىزىل قۇتان

　　6-ايدىڭ 2-كۇنى، قىزىل قۇتاندار بالاپاندارىن كەزەكتەسىپ قاراۋدا

　　شانشي ولكەسى حانجۇڭ قالاسى ياڭشيان اۋدانى سىلاڭ قالاشىعى تيانلين قىستاعىنداعى بىتىك ورمان اراسىندا ءبىر ۇيا قىز قۇتان ءومىر سۇرەدى. تۋىلعانىنا جارىم جىل بولماعان 2 قىزىل قۇتان بالاپانى اتا-اناسىنىڭ ماپەلەۋىنىڭ استىندا، كۇن سايىن ەسەيىپ كەلەدى. «قىزىل قۇتاننىڭ اتا مەكەنى» اتالعان شانشي ولكەسى حانجۇڭ قالاسى ياڭشيان اۋدانىنىڭ وزەن جاعاسى، اتىز باسى مەن اسپانىنان قىزىل قۇتاندى كەزدەستىرۋگە بولادى. قۇس اراسىندا «شىعىس اسىلى» اتالعان قىزىل قۇتان جەر شارىنداعى ەڭ بايىرعى قۇس ءتۇرىنىڭ ءبىرى ەسەپتەلەدى، ول بۇرىن رەسەي، كورەيا، جاپونيا جانە جۇڭگودا جاسايتىن. 20-عاسىردىڭ ورتا بولەگىندە سوعىس پەن شەكتەن تىس اڭ اۋلاۋدىڭ كەسىرىنەن ەكولوگيالىق ورتا بۇزىلىپ، بۇل قۇستىڭ تىرشىلىك ەتەتىن اۋماعى توقتاۋسىز تارايىپ، سانى جەدەل ازايعان، رەسەي، كورەيا جانە جاپونيا قاتارلى ەلدەر جابايى قىزىل قۇتاننىڭ تۇقىمى قۇرىعاندىعىن جاريالاعان. 1981-جىلى 5-ايدىڭ 23-كۇنى، جۇڭگو عىلىم اكادەمياسى حايۋاناتتار زەرتتەۋ بولىمشەسىنىڭ قىزىل قۇتان زەرتتەۋ گرۋپپاسى 3 جىل تالپىنىپ، ەڭ سوڭىندا، تاڭشيان اۋدانىنىڭ ياۋجياگوۋ دەگەن جەرىنەن 7 دارا جابايى قىزىل قۇتاندى بايقاعان. سودان كەيىنگى قورعاۋ تۇلعاسى كۇن سايىن كەمەلدەنگەن 37 جىل ىشىندە، زەرتتەۋشىلەر قىزىل قۇتاندى قولمەن باعىپ ءوسىرۋ جانە قولدا باعىلعان قىزىل قۇتاندى تابيعي ورتادا كوبەيتۋ، تابيعي ورتاعا ۇيلەستىرۋ قاتارلى قيىن تەحنيكالىق ماسەلەلەردى شەشىپ، جۇڭگوداعى جابايى قىزىل قۇتاننىڭ سانىن 2000 نان اسىردى. بۇدان تىس، بەيجيڭ، شانشي، حىنان، جىجياڭ، سىچۋان قاتارلى قولدا بولىنگەن توبىن قۇردى. ءىشىنارا قىزىل قۇتاندار جاپونيا مەن كورەياعا دەيىن ۇشىپ بارىپ، جەرلىك قورعاۋشى قىزمەتكەرلەرىنىڭ قۇلشىنۋى ارقاسىندا ءوسىپ-ءوربىدى. شانشي حانجۇڭ مەملەكەت دارەجەلى تابيعي قورىق رايونى باسقارۋ مەڭگەرمەسىنىڭ باس مەڭگەرۋشىسى جاڭ يازۋدىڭ ايتۋىنشا، قىزىل قۇتاندى قۇتقارۋ جانە قورعاۋ قىزمەتى باسقىشتىق ناتيجەگە قول جەتكىزگەن، جاڭا باسقىشقا كىرگەننەن كەيىن، ىلەسىپ قورعاۋدان تىرشىلىك ورتاسىن قورعاۋعا جوتكەلىپ، سيفرلاندىرۋ قاتارلى وزىق تەحنيكالىق امالداردى قولدانۋ كەرەك ەكەن.