− اۆتونوميالى رايونداعى جوعارى مەكتەپ وقۋشىلارى ۋاكىلدەرىنىڭ حوتان ايماعىنا بارىپ ەكسكۋرسيالاپ، تەكسەرۋ - زەرتتەۋ جۇرگىزۋى تۋرالى
ءتىلشىمىز سۇي يۇنيان
«بۇگىن وسىنشاما كوپ جوعارى مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ بىزگە امانداسا كەلگەندىگىنەن، شىنىمەن، توتەنشە اسەرلەندىم!»، - دەدى حوتان قالالىق كاسىپتىك شەبەرلىككە تاربيەلەۋ، باۋلۋ ورتالىعىنىڭ تاربيەلەنۋشىسى گۇلنۇر يميت قۋانىشپەن. 11 - ايدىڭ 6 - كۇنى اۆتونوميالى رايونداعى جوعارى مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ ۋاكىلدەرى حوتان ايماعىندا كاسىپتىك شەبەرلىككە تاربيەلەۋ، باۋلۋ ورتالىعىن ەكسكۋرسيالاپ، نەگىزگى ساتىدا قوعامدىق تەكسەرۋ - زەرتتەۋ ورىستەتتى.
ۇيرەنۋ مەن تۇرمىستى قالاي ورنالاستىرادى؟ ۇيرەنۋدىڭ وڭتايلى ءادىسى بار ما؟ قانداي مادەنيەت قيمىلدارىن ەڭ جاقسى كورەسىڭ؟ كەلەشەكتە نە ىستەۋ جوسپارىڭ بار؟... باستارىن قوسقان جاستاردىڭ ورتاق اڭگىمەلەرى كوپ، ۇندەستىك تۋدىراتىن تۇستارى دا مول.
ىشكەرىلەي اڭگىمەلەسۋ بارىسىندا وقۋشىلار ۋاكىلدەرىنە ەڭ تەرەڭ اسەر بەرگەنى تاربيەلەنۋشىلەردىڭ شۋاقتى، اشىق - جارقىن، بەلسەندى رۋحاني بەت - بەينەسى بولدى. «تالاي اڭگىمە ايتتىق، كوپشىلىكتىڭ ورتاق تىلەگى تاربيەلەۋ، باۋلۋ ورايىن قاستەرلەپ، قۇلشىنا ۇيرەنۋ ارقىلى ءوزىنىڭ باقىتتى تۇرمىسىن كەستەلەۋ بولدى»، - دەدى شينجياڭ وقۋ - اعارتۋ شۋەيۋانىنىڭ وقۋشىسى ۋاڭ رۇڭفاڭ.
ءدىني ۇشقارى يدەيادان اۋلاق بولعاندا عانا كەلەشەك بولادى
تۇستەن كەيىنگى كۇن نۇرى ءمولدىر تەرەزە اينەگىنەن ءوتىپ، حوتان اۋدانىنداعى كاسىپتىك شەبەرلىككە تاربيەلەۋ، باۋلۋ ورتالىعىنىڭ ءبي ساباقحاناسىنا ءتۇسىپ تۇر، مۋزيكا مەن ءبي شۋاقتى كۇن نۇرىنان ارمان جىلىلىق سەزدىرەدى.
تاربيەلەنۋشى يناۋات رىزاق بيىل 23 جاستا، ىجداعاتپەن گرەمدەلگەن ول وقۋشىلار ۋاكىلدەرىنىڭ اراسىنداعى قىز ساباقتاستاردىڭ نازارىن بۇردى. «بۇرىن جاسانۋدى بىلە بەرمەيتىنمىن، قارا رەڭدى ۇزىن بۋرقا كيىپ، باسىما نيقاپ جاۋىپ الىپ، سىرتقا دا شىقپايتىنمىن، مەنىمەن كەزدەسكەن كۇننىڭ وزىندە بەتىمدى كورە الماي، مەنىڭ جاس، الدە كارى ادام ەكەنىمدى دە اجىراتا المايسىڭدار»، - دەدى يناۋات.
«قازىرگى بەينەڭ قانداي ادەمى!»، - دەستى قىز وقۋشىلار ءبىر اۋىزدان.
كۇنى بويى بەتىن بۇركەپ الاتىن ادامدا سەنىم بولمايتىندىعىن، تار ءورىستى وي تۋىلاتىندىعىن يناۋات تەرەڭ سەزىندى. «ۇيرەنۋ ارقىلى تۇبەگەيلى وزگەردىم، ونىڭ ۇستىنە تاعى دا كوپ نارسە ۇيرەنگىم كەلەدى. ادامعا ونەر كوپتىك ەتپەيدى، سولاي ەمەس پە؟»، - دەدى ول.
25 جاستاعى نۇرمامەت روزى دا وسىنداي اسەردە. ول باسقا تاربيەلەنۋشىلەرمەن بىرگە وسى زامان ءبيىن بيلەپ ءجۇر، شاشىن جاڭاشا ۇلگىدە قىسقالاپ الدىرىپتى، ءبي قيمىلى ازداپ يكەمسىزدەۋ كورىنگەنىمەن، كوڭىلدى بەت - بەينەسىنەن ونىڭ ءبي بيلەۋ بارىسىنان بارىنشا ءلاززات العاندىعىن اڭعارۋ قيىن ەمەس.
«بۇرىن ءدىني ۇشقارى يدەيانىڭ ىقپالىنا ۇشىراپ ءان ايتىپ، ءبي بيلەي المايتىنبىز، قوعامنان بۇكىلدەي وقشاۋ قالدىق. ۇيرەنۋ ارقىلى ەندى عانا قالىپتى تۇرمىس وتكىزىپ، قوعامنىڭ اعىمىنا ىلەسە الاتىن بولدىق»، - دەدى نۇرمامەت كۇلىمسىرەي تۇرىپ.
«ءدىني ۇشقارى يدەيادان اۋلاق بولعاندا عانا كەلەشەك بولادى، يدەيادا بۇرىلىس تۋىلسا، تۇرمىس تا ۇمىتكە تولى بولادى. ءبىز تاربيەلەنۋشىلەردىڭ كەشىرمەلەرىنەن ءدىني ۇشقارى يدەيانىڭ زالالىن اناعۇرلىم ايقىن تانىپ جەتتىك، ۇشقارىلىقتى الاستاۋ قىزمەتىنىڭ ماڭىزدىلىعىن اناعۇرلىم ايقىن تۇسىندىك. كىشكەنە جاعىنان ايتقاندا، بۇل ءبىر ادامنىڭ، ءبىر وتباسىنىڭ باقىتىمەن قاتىستى؛ ۇلكەن جاعىنان ايتقاندا، بۇل تۇتاس قوعامنىڭ ورنىقتىلىعى مەن دامۋىنا قاتىستى»، - دەدى شينجياڭ كوركەمونەر شۋەيۋانىنىڭ وقۋشىسى ياديكار باتۇر تەرەڭ تولعانىپ.
ينە ساباقتاۋ بارىسىندا ۇلتتار ىنتىماعىن ايگىلەدى
حوتان قالالىق كاسىپتىك شەبەرلىككە تاربيەلەۋ، باۋلۋ ورتالىعىنىڭ كيىم تىگۋ شەبەرحاناسىندا وقۋشىلار ۋاكىلدەرى تاربيەلەنۋشىلەردىڭ جۇمىستانۋ جاعدايىن تاپتەشتەي ۇعىستى. شەبەرحانا جاقتىڭ جاۋاپتىسى بىلاي دەدى: تاربيەلەنۋشىلەر كاسىپتىك شەبەرلىكتى بىرتىندەپ يگەرگەننەن كەيىن، قىزمەت ورىندارىنا جۇمىسقا شىعادى. بىرگە قىزمەت ىستەۋ، تۇرمىس كەشىرۋ بارىسىندا تاربيەلەنۋشىلەر ىشكى جەردەن كەلگەن تەحنيكتەرمەن تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىك ورناتتى، ۇلتتار ىنتىماعى رايى دا قويۋلاي ءتۇستى.
شينجياڭ قازىنا - ەكونوميكا داشۋەسىنىڭ وقۋشىسى ءامىرولا ەركىن تەرەڭ اسەرمەن بىلاي دەدى: «مەنىڭشە، تاربيەلەنۋشىلەردىڭ قىزمەت ورتاسى وتە جاقسى ەكەن، وسى كيىم تىگۋ شەبەرحاناسىن الىپ ايتساق، ءاربىر تاربيەلەنۋشىنىڭ ورىندىعىندا بىردەن كىشكەنە توسەنىش بار ەكەن، شەبەرحانا جاقتىڭ وسى شاعىن ءىستى دە تولىق ويلاستىرعانى مەنى قاتتى اسەرلەندىردى. بۇل ارانىڭ بارلىق جەرىندە ۇلتتار ىنتىماعى جونىندەگى حيكايا بار، كوپشىلىك اناردىڭ دانىندەي تىعىز ۇيىسسا بولعانى، شينجياڭنىڭ كەلەشەگى، ءسوزسىز، ءتىپتى دە تاماشا بولادى».
حوتان اۋداندىق كاسىپتىك شەبەرلىككە تاربيەلەۋ، باۋلۋ ورتالىعىنىڭ كيىم تىگۋ شەبەرحاناسىنداعى 26 جاستاعى تەحنيك تۇرسىننيسا ءالي تاربيەلەنۋشىلەردىڭ جۇمىسىنا مۇقيات جەتەكشىلىك ەتىپ تۇر. «مەن باۋلۋ ورتالىعىنان وقۋ بىتىرگەن تاربيەلەنۋشىمىن، ۇيدەگىلەرمەن اقىلداسقاننان كەيىن، كيىم تىگۋ زاۆودىنا قايتا كەلىپ قىزمەتكە تۇردىم، تەحنيك مىندەتىن ارقالاعانىما ءبىر اي بولدى»، - دەدى ول وقۋشىلار ۋاكىلدەرىنە.
«تاربيەلەنۋشى بولىپ جۇرگەن كەزىمدە ينەنى دە دۇرىس ساباقتاي المايتىنمىن، قازىر <تۇرسىننيسا ۇستاز> اتاندىم، مۇنى ديڭ ۇستازىمنىڭ ءتالىم بەرۋىنەن بولە قاراۋعا بولمايدى، باۋلۋ ورتالىعىندا كاسىپتىك شەبەرلىك ۇيرەنگەن كەزىمدە، كيىم تىگۋ زاۆودىنداعى ديڭ يوۋچياڭ مۇعالىم ءوز شەبەرلىگىن كوپشىلىككە قالتقىسىز ۇيرەتىپ، تاربيەلەنۋشىلەردىڭ شەبەرلىك ورەسىن جوعارىلاتۋىنا مۇقيات كومەكتەستى»، - دەدى تۇرسىننيسا اسەرلەنە. بۇل سوزدەردى ايتقاندا، ول جانارىن باسقا تاعى ءبىر ماشينانىڭ الدىندا تاربيەلەنۋشىلەرگە جەتەكشىلىك ەتىپ تۇرعان ديڭ يوۋچياڭعا بۇردى.
«ۇلتتار ىنتىماعى − ءار ۇلت حالقىنىڭ جان تامىرى. بارلىعىمىز تۇرمىستاعى شاعىن ىستەردەن مۇنى تەرەڭ سەزىندىك، ەندىگىدە ءتىپتى دە ناقتى ارەكەتىمىز ارقىلى ۇلتتار ىنتىماعىن قورعاۋىمىز كەرەك»، - دەدى شينجياڭ مەديتسينا داشۋەسىنىڭ وقۋشىسى عۇلامالي ابىلەز.
ءىس جۇزىندىك ارەكەتتەرى ارقىلى قوعامعا قارىمجى قايتاردى
حوتان اۋداندىق كاسىپتىك شەبەرلىككە تاربيەلەۋ، باۋلۋ ورتالىعىنىڭ كيىم تىگۋ شەبەرحاناسىنا جۇمىسقا ورنالاسقان تاربيەلەنۋشى ءبۇسۇت ابدۇرەشيت وقۋشىلار ۋاكىلدەرىنە تەرەڭ اسەر قالدىردى. «ءبىز كەدەي وتباسىمىز، قازىر جۇمىستانىپ، تۇراقتى كىرىسىم بولدى، تۇرمىسىمىز دا جاقساردى. وتباسىمداعىلار پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ ماعان وسىنداي تاماشا ۇيرەنۋ شارت - جاعدايىن جاراتىپ بەرگەندىگىنە العىس ايتادى. مەن ءالى شەبەر جۇمىسشى ەمەسپىن، قىزمەتتى قۇلشىنا ىستەپ، ءتىپتى دە جوعارى ەڭبەكاقى الۋعا تىرىسامىن. بۇرىن ءدىني ۇشقارى يدەيانىڭ ازدىرۋىنا ۇشىراپ، تاماشا جاستىق كوكتەمىمدى كەدەيلىك پەن ناداندىق ىشىندە ىسىراپ ەتىپپىن، قازىر ويلاسام قاتتى وكىنەمىن»، - دەدى ءبۇسۇت.
شينجياڭ قۇرىلىس شۋەيۋانىنىڭ وقۋشىسى ءزىلالا ياسىن بيىل جازدىق دەمالىسىندا حوتاننىڭ اۋىل - قىستاقتارىنا بارىپ قوعامدىق پراكتيكا جاساپ، جەرگىلىكتى شارۋالاردا وزگەشە كاسىپتىك شەبەرلىك بولماعاندىقتان باسقا سالاعا ويىسىپ جۇمىستانۋى قيىن بولۋ ماسەلەسىن تەرەڭ سەزىنگەن ەدى. «تاربيەلەنۋشىلەردىڭ كوڭىلدەگى ءسوزىن ەستىگەننەن كەيىن، كاسىپتىك شەبەرلىككە تاربيەلەۋ، باۋلۋ قىزمەتى ولاردىڭ تاعدىرىن تۇبەگەيلى وزگەرتتى دەپ ءتۇيدىم. قازىر ولاردىڭ كەدەيلىكتەن ارىلىپ، بايۋعا بەتتەۋ ارمانى توتەنشە كۇشتى، ىشكى قوزعاۋشى كۇشى دە جەتكىلىكتى. كوپشىلىك قۇلشىنۋ ارقىلى تاعدىرىن وزگەرتىپ، ءىس جۇزىندىك ارەكەتتەرى ارقىلى قوعامعا قارىمجى قايتارۋدى ءۇمىت ەتەدى».
«مەن تاربيەلەنۋشىلەردىڭ جانارى مەن سوزدەرىنەن مەيلى ۇيرەنۋ، الدە، قىزمەت بولسىن، بارلىعىنىڭ توتەنشە قۇلشىنىپ جاتقاندىعىن سەزە الدىم. ويتكەنى ولار كاسىپتىك شەبەرلىككە باۋلۋ ورايىنىڭ وڭاي - وسپاق قولعا كەلمەيتىندىگىن بىلەدى. پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ قامقورلىعىندا ولاردىڭ، ءسوزسىز، تۇرمىستارىن بارعان سايىن جاقسارتىپ، قوعامعا جارامدى ادام بولىپ شىعاتىندىعىنا سەنەمىن»، - دەدى شينجياڭ اۋىل شارۋاشىلىق داشۋەسىنىڭ وقۋشىسى ءيلزات تۇرداحۇن.
«باقىت دەگەنىمىز ورنىقتى قوعامدا تۇرمىس كەشىرىپ، تۇراقتى قىزمەتى مەن كىرىسى بولۋ. مەن قازىر شىنىمەن ءدان ريزامىن. اۋا رايى سۋىتىپ كەلەدى، باۋلۋ ورتالىعى بىزگە جاڭا مامىق شاپان الىپ بەردى، سونداي جىلى ەكەن»، - دەدى حوتان اۋداندىق كاسىپتىك شەبەرلىككە تاربيەلەۋ، باۋلۋ ورتالىعىنىڭ كيىم تىگۋ شەبەرحاناسىنىڭ باستىعى بولىپ ورنالاسقان تاربيەلەنۋشى وعۇلنيسا جۇما. وعۇلنيسا جانە باسقا قىزمەتكەرلەر تۇگەلدەي كۇلگىن قىزىل رەڭدى ادەمى مامىق شاپان كيىپ الىپتى، زاۆودتاعى تەحنيكاعا شەبەر تاربيەلەنۋشىلەر ايىنا 3000 يۋاننان استام ەڭبەكاقى الادى.
شينجياڭ قازىنا - ەكونوميكا داشۋەسىنىڭ وقۋشىسى كۇڭ فانشۋاڭ بىلاي دەدى: «وسى رەتكى قوعامدىق تەكسەرۋ - زەرتتەۋدەن زور اسەر الدىم! كەزىندە ءدىني ۇشقارى يدەيانىڭ زالالىنا ۇشىراعان تاربيەلەنۋشىلەردىڭ بۇگىنگى كۇنى ارمانعا قۇشاق جايىپ، جاڭا ومىرگە قادام باسقاندىعىن كوردىم. جوعارى مەكتەپ وقۋشىسى رەتىندە، مەن تاماشا ۇيرەنۋ ورايىن ءتىپتى دە قاستەرلەپ، العىس ايتۋدى بىلەتىن، قاستەرلەۋدى بىلەتىن اتويشى بولىپ، جاڭا داۋىردە وزىمە تيەسىلى تاماشا ءومىردى كەستەلەيمىن!».
