جۇمىستاندىم، تۇرمىسىم جاقساردى
ءتىلشىمىز لي چۇنشيا
«قازىر كاسىپورىننىڭ رەسميلەستىرۋ ەمتيحانىنان ءوتىپ، تولىمدى جۇمىسكەرىنە اينالدىم، ايىنا 4000 − 5000 يۋان كىرىس كىرگىزەمىن، اكە - شەشەم دە مەن ءۇشىن قاتتى قۋاندى»، - دەدى 11 - ايدىڭ 14 - كۇنى شينجياڭ جۇڭتاي توبى حۋاتاي سەرىكتەستىگىنىڭ اتسەتيلەن سەحىنىڭ جۇمىسكەرى يبىرايىم ءماتتۇردى ماقتانىش سەزىممەن.
بيىل 5 - ايدا يبىرايىم قىستاقتاعى 20 اداممەن بىرگە شينجياڭ جۇڭتاي توبى حۋاتاي سەرىكتەستىگىنە باسقا سالاعا ويىستىرۋ بويىنشا جۇمىسقا ورنالاستىرىلدى. بىرنەشە اي مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋ، زاڭدىق ءبىلىم جانە جۇرگىزۋ شەبەرلىگى باۋلۋىنا قاتىناسقان ول 9 ايدا ءساتتى رەسميلەسىپ، تەحنيك جۇمىسكەرگە اينالدى. قازىر قاراساڭىز، ول سەرىكتەستىككە ەندى كەلگەن كەزدەگىمەن سالىستىرعاندا مۇلدە باسقا ادام سياقتى، ورتاق ءتىلدى جاقسى سويلەپ عانا قالماستان، رۋحى دا جاندانىپ، كۇلكىسىنەن سەنىم مەن مۇندالادى.
يبىرايىممەن ۇقسامايتىنى، ءپايزاۋات اۋدانىنىڭ قىزىلسۋ اۋىلى باقتوعىراق قىستاعىنداعى كەدەي تۇرعىن تۇرسىنجان ابليم «ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ» بويىنشا قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىنىڭ كومەگىندە قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىنىڭ قارسىسىنان «شياۋتۇ قاقتاما دۇكەنىن» اشتى. «ءار كۇنى نەشە ءجۇز يۋاننىڭ ساۋداسىن جاسايمىن، ايىنا، كەمىندە، 3000 − 4000 يۋان كىرىس كىرگىزەمىن، بىلاي بولعاندا، وتباسىم كوپ وتپەي كەدەيلىكتەن ارىلادى»، - دەدى تۇرسىنجان بولاشاققا تولىق سەنىممەن.
وڭتۇستىك شينجياڭ وڭىرىندەگى كەدەي وتباسىلارىنداعى يبىرايىم، تۇرسىنجان سياقتى ءتىپتى دە كوپ ەڭبەككۇشتەر سول جەردىڭ وزىندە، جاقىن ماڭدا جۇمىستانۋ، شينجياڭدا ءوڭىر اتتاپ باسقا سالاعا ويىسىپ جۇمىستانۋ، دەربەس شارۋاشىلىق قۇرۋ سياقتى كوپ ارنالار ارقىلى جۇمىستانىپ، كەدەيلىكتەن ارىلۋدى جۇزەگە اسىردى. 2018 - جىلى اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم مەن ۇكىمەت شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن جەتەكشى ەتىپ، شي جينپيڭ جولداستى ۇيتقى ەتكەن پارتيا ورتالىق كوميتەتىنىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىن باتىل دايەكتىلەندىرىپ، تياناقتاندىرىپ، نازاردى وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 4 ايماق - وبلىسىنداعى اۋىر كەدەي اۋداندارداعى ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكا بەرىلگەن كەدەي وتباسىلارىنداعى ەڭبەككۇشتەرگە شوعىرلاندىرىپ، وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 4 ايماق - وبلىسىنداعى اۋىر كەدەي وڭىرلەردە جۇمىسقا ورنالاستىرۋ ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدىڭ 3 جىلدىق جوباسىن جاساپ اتقاردى. اۆتونوميالى رايوندىق ادام كۇشى بايلىعى جانە قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ مەڭگەرمەسىنىڭ ساناعىنا نەگىزدەلگەندە، 10 - ايدىڭ سوڭىنا دەيىن، وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 4 ايماق - وبلىسىنداعى 22 اۋىر كەدەي اۋدان ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكا بەرىلگەن كەدەي وتباسىلارىنداعى جالپى 82 مىڭ ادامدى ۇيىمدى تۇردە باسقا سالاعا ويىستىرعان، مۇندا 75 مىڭ ادام 6 ايدان جوعارى ەڭبەك توقتامىنا قول قويىپ، ورنىقتى جۇمىستانۋ سالىستىرماسى %92كە جەتكەن.
«ويىستىرۋ، مۇنان دا ماڭىزدىسى، ورنىقتىرۋ، تابانداپ قالدىرۋ كەرەك، وسىلاي بولعاندا عانا، جۇمىسقا ورنالاستىرۋ ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدە جاقسى ناتيجەگە قول جەتكىزۋگە بولادى». اۆتونوميالى رايوندىق ادام كۇشى بايلىعى جانە قوعامدىق قامتاماسىزداندىرۋ مەڭگەرمەسى شارۋا جۇمىسكەرلەر قىزمەتى باسقارماسىنىڭ ورىنباسار باستىعى لي حۇڭ - ۋ بىلاي دەپ تانىستىردى: رايونىمىز جۇمىسقا ورنالاستىرۋدىڭ ورنىقتىلىعىن جوعارىلاتۋدى نەگىزگى كۇش سالۋ ءتۇيىنى ەتىپ، ءبىر جاعىنان، وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ 4 ايماق - وبلىسىنداعى كەدەي وتباسىلارىنداعى ەڭبەككۇشتەردىڭ ەرەكشەلىگىنە مەڭزەس، «جۇمىسقا ورنالاستىرۋ ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ ارناۋلى باۋلۋ سومكەسىن» زەرتتەپ اشىپ، باسقا سالاعا ويىستىرىپ جۇمىسقا ورنالاستىرۋ شارتىن ازىرلەگەن كەدەي وتباسىلارىنداعى ەڭبەككۇشتەردىڭ باۋلۋعا تيىستىلەرىن مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا تۇگەل باۋلىپ، ولاردىڭ مەملەكەتتە ءبىر تۇتاس قولدانىلاتىن ءتىل - جازۋ ورەسىن جان - جاقتى جوعارىلاتىپ، كەدەي وتباسىلارىنان كەم دەگەندە ءبىر ەڭبەكشىنىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋ بويىنشا ءبىر شەبەرلىكتى يگەرۋىنە كەپىلدىك ەتتى؛ ەندى ءبىر جاعىنان، اۆتونوميالى رايوننىڭ اۋىل - قىستاق ەڭبەككۇشتەرىن باۋلۋدى، جۇمىسقا ورنالاستىرۋدى باسقارۋ جانە وعان قىزمەت وتەۋ جۇيەسىن ورناتىپ، «ءبىر توبى ويىستىرىلسا، سولاردى تىزىمگە ەنگىزىپ، ءبىر توبى جۇمىس ورنىنا شىقسا، سولاردى تىزىمگە ەنگىزىپ»، ۇيىمدى تۇردە باسقا سالاعا ويىستىرىلىپ جۇمىسقا ورنالاستىرىلعانداردى ناقتى اتى - ءجونى بويىنشا باسقارۋدى جۇزەگە اسىردى.
قازىر اۆتونوميالى رايوننىڭ جۇمىسقا ورنالاستىرۋ ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدەي جاقسى ساياساتتىڭ ارقاسىندا، وڭتۇستىك شينجياڭداعى ون مىڭداعان كەدەي وتباسىنداعى ەڭبەككۇشتەر ءۇيى الدىنداعى «سەرىك زاۆودتاردا»، «كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ سەحتارىندا» جۇمىسقا ورنالاستى، سولتۇستىك شينجياڭ، شىعىس شينجياڭ وڭىرىندەگى مەملەكەت يەلىگىندەگى كاسىپورىنداردا، جالپىلىق مەنشىككە جاتپايتىن كاسىپورىنداردا جۇمىسقا ورنالاستى، شاعىن دۇكەن، شاعىن اسحانا، رەمونتحانا سياقتىلاردى اشۋ ارقىلى شارۋاشىلىق قۇرىپ، جۇمىستانۋدى جۇزەگە اسىردى. ولاردىڭ كىرىستەرى ارتىپ، جۇزدەرىنەن كۇلكى ەستى، يدەيالىق كوزقاراستارى وزگەرىپ، تۇرمىس ساپاسى جوعارىلادى، بولاشاقتاعى تاماشا تۇرمىستان كۇتەر ۇمىتتەرى ءتىپتى دە كوبەيدى.
تاياۋدا، شينجياڭ جۇڭتاي حيميا فۋكاڭ ەنەرگيا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ قىزمەتكەرى، ەرلى - زايىپتى امەتجان مامۇت پەن زۇلحۇمار ابدۋالي سەرىكتەستىكتىڭ قامتاماسىزداندىرۋ سيپاتتى تۇرعىن ءۇيىن ساتىپ الدى. كىلتتى الىپ، جاڭا ۇيگە كىرگەن ساتتە، زۇلحۇماردىڭ كوزىنە ىستىق جاس ءۇيىرىلدى. ول: قۋانعانىمنان تاڭ اتقانشا كوز ىلمەي شىقتىم، پارتيانىڭ ابزال ساياساتى بولماسا، وڭتۇستىك شينجياڭنان كەلگەن ءبىز سياقتى كەدەي وتباسىلارىنىڭ ۇرىمجىدەن ءۇي ساتىپ الاتىنىنا كىم سەنەر ەدى، ءبىز پارتياعا ماڭگى العىس ايتامىز، ۇلى وتانعا ماڭگى العىس ايتامىز، - دەدى.
