تىلشىلەر جاڭ جىلي، حى ليڭ، لي داۋجۇڭ
قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەۋ − اۆتونوميالى رايوننىڭ ”جەتى ءبىر توپ“ كەدەيلىكتەن ارىلتۋ شاراسىنىڭ ءبىرى، جاراتىلىستىق شارت - جاعدايى ناشار وڭىرلەردەگى كەدەيلەردى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدىڭ ۇتىمدى جولى. دالمە - دالدىكتى قىستاقتارعا، وتباسىلارىنا، ادامدارعا تياناقتاندىرۋ، ورنالاستىرۋ ءتاسىلىن سالىستىرا تاڭداۋ، سوڭعى كاسىپتەردى جوبالاۋ سياقتى قىزمەتتەر ارقىلى قونىس جاڭالاۋ نيەتى بار، قونىس جاڭالاۋ شارتىنا ۇيلەسەتىن كەدەي وتباسىلارىنىڭ قونىس جاڭالاۋىنا كەپىلدىك ەتۋمەن بىرگە، ولاردىڭ تۇراقتاپ تۇرۋىنا، اۋقاتتانۋىنا دا شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
- ”كەستە تىگۋ“ ونەرىمەن دالمە - ءدال قونىس جاڭالادى
ءوزى مالشىدان اماندىق قورعاۋشىعا اينالدى، جۇبايى وتباسى ايەلىنەن جەكە تيجارات قوجايىنىنا اينالدى، ءىنىسى مالشىدان شەكارا قورعاۋشىعا اينالدى − كەدەيلەردى قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەۋدىڭ الدىندا، تۇرعىنالى تۇرسىن ءوزىنىڭ تۇرمىسىندا وسىنشاما زور وزگەرىس بولارىن ويلاپ تا كورمەگەن ەدى.
تۇرعىنالى ۇلىقشات اۋدانى تەرەك اۋىلى قاراتەرەك قىستاعىنىڭ تۇرعىنى، مال باعۋ ونىڭ وتباسىنداعىلاردىڭ ۇرپاقتار بويى جالعاستىرىپ كەلە جاتقان ءوندىرىس ءتاسىلى، ءبىر جىل جاپا تارتىپ ىستەگەندە بۇكىل وتباسىنىڭ كىرىسى 4000 يۋان اينالاسىندا عانا بولاتىن.
2016 - جىلدان باستاپ، قىزىلسۋ قىرعىز اۆتونوميالى وبلىسى كەدەيلەردى قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەۋ نىسانىن باستاپ اتقارىپ، دالمە - ءدال پارىقتاۋ جاعىندا ”كەستە تىگۋ“ ونەرىن ساۋلەلەندىردى. قونىس جاڭالايتىن وبيەكتىلەردى دالمە - ءدال پارىقتاپ، ورنالاستىرۋ تۇيىندەرىن قاتاڭ تاڭداپ، ورنالاستىرعاننان كەيىنگى قامتاماسىز ەتۋ جوسپارىن دەن قويا ويداعىداي جاسادى، سونىمەن بىرگە سوڭعى كاسىپ نىساندارىن بەلسەنە دامىتتى.
كەدەيلەردى قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەۋ نىسانىنىڭ سۇيەمەلدەۋىندە، 2017 - جىلى 6 - ايدا تۇرعىنالى وتباسى ۇلىقشات اۋدانى بايانعوشۇن اۋىلى توپا الەۋمەتتىك اۋماعىنا كوشىپ كەلىپ، قالالىقتاردىڭ تۇرمىسىن وتكىزدى. ول: قازىر مەن اماندىق قورعاۋشىمىن، ايىنا 2000 يۋان ەڭبەكاقى الامىن، ايەلىم ءوزى اشقان دۇكەننىڭ ساۋداسىن جۇرگىزىپ، ايىنا 3000 يۋان دا 4000 يۋان كىرىس كىرگىزەدى، - دەدى.
قىزىلسۋ وبلىسى ”تاۋلى وبلىس“ دەپ اتالادى، تاياۋ جىلداردان بەرى جەرگىلىكتى ورىن شارۋالاردى تەڭىز دەڭگەيىنەن بيىك تاۋلى وڭىرلەردەگى ۇيلەردەن، جاراتىلىستىق شارت - جاعدايى ناشار تاقىر جىلعالاردان كوشىرىپ، جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي كەدەيلەردى قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەۋدى تاۋ قويناۋىندا تۇراتىن بۇقارانىڭ كەدەيلىكتەن ارىلۋىن شەشۋدەگى ءتۇبىرلى شارا ەتتى. كەدەيلەردى قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەۋ بارىسىندا قونىس جاڭالايتىن، تۇراقتاپ تۇراتىن، اۋقاتتانا الاتىن، تۇرمىسىن جاقسارتاتىن جاڭا جولدى تاۋىپ شىقتى. 2016 - جىلدان بەرى تۇتاس وبلىس جالپى 2736 وتباسىنداعى، 11 مىڭ 953 ادامدى قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەدى.
-”كۇركەشەدەن قۇتىلىپ“، ”كەدەيلىكتىڭ تامىرىنا بالتا شاپتى“
”مەن قالادا عيماراتتا تۇرۋدى تۇسىمدە دە كورگەن ەمەسپىن“، - دەدى 3 - ايدىڭ 22 - كۇنى حوتان اۋدانىنداعى قۇمدى - ءشولدىڭ ورتاسىنان حوتان اۋدانىنىداعى ەكونوميكالىق جاڭا رايون − شاتيان الەۋمەتتىك اۋماعىنا كوشىپ كەلگەن ءرىسالات مامەتتۇرسىن قۋانىشپەن.
رىسالاتپەن بىرگە كوشىپ كەلگەن 468 تۇرعىن بار، بارلىعى ماڭايداعى اۋىل - قالاشىقتاعى، قىستاقتارداعى كەدەي شارۋالار بولاتىن. الەۋمەتتىك اۋماقتا جاڭادان سالىنعان بالاباقشا، باستاۋىش مەكتەپ، شيپاحانا سياقتى سايكەستى قۇرىلعىلار تۇگەلدەي پايدالانىلۋعا بەرىلدى.
شاتيان الەۋمەتتىك اۋماعى حوتان اۋدانىنداعى ەكونوميكالىق جاڭا رايون كاسىپ باقشاسىنا تاياۋ ماڭدا. باقشا رايونىندا ازىق - تۇلىك، باعىمشىلىق، توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك وڭدەۋ سياقتى 70تەن استام ءتۇرلى كاسىپورىن بار. بۇل اراعا كوشىپ كەلگەن تۇرعىندار كاسىپ باقشا رايونىندا تاياۋ ماڭدا جۇمىسقا ورنالاسادى. ءرىسالات كۇيەۋى ەكەۋى ۇكىمەتتىڭ ورنالاستىرۋى بويىنشا كاسىپ باقشاسى رايونىنداعى ءبىر ءۇي جيھازدارى زاۆودىندا ىستەپ، ءارقايسىسى اي سايىن 3000 يۋان ەڭبەكاقى الادى. سونىمەن بىرگە، حوتان اۋدانى الەۋمەتتىك اۋماقتاعى 18دە 40 جاس ارالىعىنداعى جاستاردى شاندۇڭعا بارىپ كاسىپتەنۋگە ۇيىمداستىردى.
كەدەيلەردى قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەۋ حوتان ايماعىنداعى ءبىر قاۋىم كەدەي وتباسىلارىن ”كۇركەشەدەن قۇتىلدىردى“. ورنىقتى جۇمىسقا ورنالاستىرۋ ارقىلى ”كەدەيلىكتىڭ تامىرىنا دا بالتا شاپتى“. تاياۋ جىلداردان بەرى حوتان ايماعى كەدەيلەردى قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەۋدى كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ شايقاسىنىڭ شەشۋشى جەڭىسىنە قول جەتكىزۋدەگى ”جەتى ءبىر توپ“تىڭ ەڭ باستى ينجەنەرياسى، شەشۋشى شايقاسى رەتىندە قارادى. تۇتاس ايماقتا 2016 - جىلدان 2019 - جىلعا دەيىن 12 مىڭ 346 وتباسىنداعى 53 مىڭ 627 ادامدى جاڭا قونىسقا كوشىرۋ جوبالانعان ەدى، قازىرگە دەيىن 7626 وتباسىنان 32 مىڭ 658 ادام كوشىرىلىپ بولدى.
-سايكەستى قۇرىلعىلار كەمەلدەنىپ، اۋقاتتانۋ ارنالارى كوبەيدى
ءرىسالات شامشىدين مەن زۇلفيام ءيۇسۇپ بىرگە تۋعان اپەكە - سىڭلىدەي. ولار باي اۋدانىنىڭ ونەركاسىپ باقشا رايونىنداعى كەدەيلەردىڭ قونىس جاڭالاۋ، ورنالاستىرۋ تۇيىنىندە تۇرادى ءارى باي اۋدانىنداعى جىڭباڭ كيىم - كەشەك شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ورتالىق زاۆودىندا بىرگە جۇمىس ىستەيدى.
2017 - جىلى 9 - ايدان بۇرىن جەكە - جەكە باي اۋدانىنىڭ سايرام قالاشىعى جانە قيىر اۋىلىندا تۇراتىن ەكەۋى ءبىر - ءبىرىن تانىمايتىن. ءبىراق ەكەۋىنىڭ وتباسىندا ەگەتىن جەرى از، قۇنارسىز بولۋداي، شالعاي قىستاقتا تۇرۋداي ورتاق قيىنشىلىعى بار ەدى.
2016 - جىلدان باستاپ، باي اۋدانى كەدەيلەردى قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەۋ ورنالاستىرۋ تۇيىنىنەن 41ىن قۇرىپ، تۇتاس اۋدانداعى 15 اۋىل - قالاشىقتىڭ ىشىندە قونىس جاڭالاۋ نيەتى بار، كوشىرۋ شارتىنا ۇيلەسەتىن كەدەي وتباسىلارىن ورنالاستىردى. ءارقايسى ورنالاستىرۋ ءتۇيىنى جەرگىلىكتى ورىننىڭ ءىس جۇزىندىگىنە جانە كەدەي وتباسلارىن ورنالاستىرۋ وزىندىك شارت - جاعدايىنا ۇشتاستىرا وتىرىپ، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋدىڭ ءتۇرلى فورمالارىن قولداندى. مىسالى، ەگەتىن جەرى بار ورنالاستىرۋ تۇيىندەرى قابىلداعان كەدەي وتباسىلارىن ەرەكشە ەگىمشىلىك ارقىلى، قالا - قالاشىقتاعى ورنالاستىرۋ تۇيىندەرى قابىلداعان كەدەي وتباسلارىن شارۋاشىلىق قۇرۋ ارقىلى كەدەيلىكتەن ارىلتتى.
باي اۋدانىنداعى ونەركاسىپ باقشا رايونىنىڭ قونىس جاڭالاۋ ورنالاستىرۋ ءتۇيىنى ۇيىندە قارتى بارلاردى 1 - نەمەسە 2 - قاباتقا، جاستاردى 3 - جانە 4 - قاباتقا ورنالاستىردى. ماڭايىندا كاسىپورىندار كوپ، جاستار جۇمىسقا ورنالاسۋدان قام جەمەيدى، كوپشىلىك وزدەرىنىڭ ونەرى مەن قىزىعۋىنا قاراي جۇمىسقا تاڭداپ ورنالاسا الادى. ءرىسالات ىستەيتىن زاۆود ۇيىنەن 300 مەتر جەردە عانا، ورنالاستىرۋ تۇيىنىندەگى 40تان استام ادام وسىندا جۇمىس ىستەيدى.
تاياۋ جىلداردان بەرى، اقسۋ ايماعى ”كۇركەشەدەن قۇتىلۋ، كەدەي بەت - بەينەنى وزگەرتۋ، كەدەيلىكتىڭ تامىرىنا بالتا شابۋ“ وي جەلىسىنە ساي، كەدەيلەردى قونىس جاڭالاپ سۇيەمەلدەۋ ينجەنەرياسىن كۇش سالا اتقاردى. 2018 - جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن ”13 - بەسجىلدىق“ جوباداعى كوشىرۋ مىندەتى الدىن الا ورىندالىپ، كوشىرىلگەن وتباسىلارى كەدەيلىكتەن ارىلدى.
