− ”امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ جۇڭگونى قايتا قۇردىق ءپاتۋاسى“ن دوعاراتىن كەزى كەلدى
جۇڭ شىڭ
جۇڭگونىڭ تەز قارقىنمەن دامۋ جەتىستىگى ءبىزدىڭ ءداۋىرىمىزدىڭ ءبىر ماڭىزدى تاريحي كورىنىسىنە اينالدى، حالىقارالىق قوعامدىق پىكىرى دە مۇنى ”جۇڭگونىڭ كەرەمەتى“ دەپ جاپپاي مويىندايدى. ءدال وسىنداي بولعاندىقتان دا بىرەۋلەر بۇل تابىس ناتيجەسىنە قول سوعۋعا ۇرىندى، امەريكا قۇراما شتاتتارىندا كەيبىرەۋلەر شىمىرىكپەستەن ”وتكەن 25 جىلدا جۇڭگونى ءبىز قايتا قۇردىق“ دەپ سوقتى، مۇنداي ءپاتۋا جاي ساۋاتتان جۇرداي بولىپ قانا قالماستان، توتەنشە قيسىنسىز. بۇل اۋەندەر امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ كەيبىر جوعارى دارەجەلى باسشىلارىنىڭ اۋزىنان شىققاندا، ادامداردا ولاردىڭ جاي ءبىلىم ورەسىنە دەگەن اۋىر كۇمان تۋىلدى. بىلىمسىزدىك ءوز الدىنا ءبىر ءىس تە، ءبىلىپ تۇرىپ بىلمەگەنسۋ قورقىنىشتى بولماق.
امەريكا قۇراما شتاتىندىقتاردىڭ مۇنداي ءپاتۋاسىنا قاراعاندا، جۇڭگو اقشا باعامىن مەڭگەرۋ ارقىلى ”جۇڭگو مەن امەريكا قۇراما شتاتتارى ساۋداسىنىڭ تەڭسىزدىگىن تۋدىرعان“، امەريكا قۇراما شتاتتارى مەن جۇڭگونىڭ ساۋدالىق كەرى بالانىسى ”امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ جۇڭگوعا ۇسىنعان بايلىعىنا“ بارابار، جۇڭگونىڭ تابىسقا جەتۋى ”زور دارەجەدەن العاندا، امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ جۇڭگودا قارجى سالۋىنىڭ جەبەۋىنەن“ ەكەن. بۇل ءپاتۋا جۇڭگو حالقىنىڭ نەشە ونداعان جىلدار بويى جاپالى كۇرەس جاساپ قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرىن بۇكىلدەي امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ەڭبەگىنە جازىپ، شىندىقتان اۋىر دارەجەدە الشاقتاپ قالماستان، لوگيكالىق جاقتان ءتىپتى دە سوراقى، بۇل دۇنيە جۇزى جونىنەن العاندا، تىم كۇلكىلى!
”امەريكا قۇراما شتاتتارى جۇڭگونى قايتا قۇردى ءپاتۋاسى“ امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ كەيبىر ادامدارىنىڭ مەنمەنسىگەن ناداندىعى مەن بۇزىلعان پيعىلىن بايقاتتى، بۇل امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ كەيبىر ادامدارىندا ءسىڭىستى بولعان ”دۇنيەنى قۇتقارۋشى پيعىلىنىڭ“ بەينەسى. ”امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ جۇڭگونى قايتا قۇردىق ءپاتۋاسى“ جارىققا شىققاننان بەرى، امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ەل ىشىندە جارتىمدى قولداۋشىعا يە بولمادى، حالىقارادا يە بولعانى دا مازاق قانا بولدى. امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ جۇڭگومەن ساۋدالىق كەرى بالانىسىن جۇڭگو مەن امەريكا قۇراما شتاتتارى ەكى ەلدىڭ ارتىقشىلىق سالىستىرماسى مەن حالىقارالىق جۇمىس ءبولىسىنىڭ جاعدايى بەلگىلەگەن. امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ەكونوميستەرى بۇعان باياعىدا - اق ءادىل تورەلىگىن ايتقان. جۇڭگونىڭ سىرتقى ساۋداسى ەجەلدەن بازار زاڭدىلىعىنا بويسۇنىپ، ءادىل الىم - بەرىم جاساپ كەلدى. جۇڭگو مەن امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ساۋدالىق تۋرا بالانىسىن ”جۇڭگونى قايتا قۇردىق“ دەۋدىڭ دايەگى ەتۋ لوگيكالىق جاقتان ءتىپتى دە قيسىنسىز. يەل داشۋەسىنىڭ اعا زەرتتەرمەنى، مورگانستانلي ازيا اۋماعىنىڭ بۇرىنعى ءتوراعاسى ستەفەن روچي امەريكا قۇراما شتاتتارى دۇنيە جۇزىندەگى 102 مەملەكەتتىڭ تاۋارلارىمەن ساۋدالىق كەرى بالانىسقا يە دەپ كورسەتتى. وسى لوگيكا بويىنشا، امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ”قايتا قۇرعان“ مەملەكەتى بۇكىل دۇنيە جۇزىندەگى ەلدەردىڭ باسىم كوپ ساندىسى بولعانى عوي؟ مۇنداي ءوزىن كەرەمەت سەزىنەتىن ”دۇنيەنى قۇتقارۋشى پيعىلى“، شاماسى، تەك باسى اينالىپ قالعان ادامنىڭ عانا اۋزىنان شىعاتىن بولار.
جۇڭگو مەن امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ەكى جاقتى ساۋداسى دا استە امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ جۇڭگوعا بايلىق جەتكىزەتىن ”ءبىر باعىتتى جولى“ ەمەس. ونىڭ ۇستىنە امەريكا قۇراما شتاتتارىندا كەرى بالانىستىڭ بولۋى جۇڭگوعا تەكتەن - تەككە اقشا سيلاۋ ەمەس، قايتا ولار كوزبەن كورىپ، قولمەن ۇستاۋعا بولاتىن، ساپاسى جاقسى، باعاسى ارزان تاۋارعا يە بولدى. امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ساۋداگەرلەرى جۇڭگوعا اقشاسىن بەكەردەن - بەكەر بەرە سالا ما؟ شاماسى، مۇنداي ءۇمىت كۇتۋ مۇلدە مۇمكىن ەمەس. گەرمانيا فەدەراتسيالىق بانكەسى سياقتى ءۇشىنشى جاقتار جاريالاعان زەرتتەۋ مالىمەتىندە ۇزاق ۋاقىتتان بەرى امەريكا قۇراما شتاتتارى، ءىس جۇزىندە، جۇڭگو مەن امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ەكى جاقتى ساۋداسىنان جۇڭگودان دا كوپ ساۋدالىق تازا پايداعا يە بولدى دەپ قارادى. جۇڭگو مەن امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ەكونوميكا - ساۋدا سەلبەستىگى ماندىك جاقتان ءوزارا تيىمدىلىك جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلۋ. زيان شەگەتىن ساۋدانى ەشكىمنىڭ جاساعىسى كەلمەيدى، پايدا تابۋعا شەبەر، ”امەريكا قۇراما شتاتتارى الدىندا تۇرادى“ دەگەنگە توڭمويىندىقپەن تاباندى بولاتىن امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ادامدارى مۇنداي ساۋدانى ءتىپتى دە جاسامايدى.
امەريكا قۇراما شتاتتارى قارجى قوسۋىنىڭ جۇڭگونىڭ ەكونوميكاسىنىڭ دامۋىنا الا كەلگەن بەلسەندى رولىن جوققا شىعارعالى وتىرعان ەشكىم جوق، دەسەدە وسى ءۇشىن ونى جۇڭگونىڭ الەمدەگى 2 - ءىرى ەكونوميكالىق تۇلعا بولىپ جەتىلۋىنىڭ ءتۇبىرلى سەبەبى دەۋ دۇنيە جۇزىندەگى ادامدار قانشا ويلانسا دا تۇسىنە المايتىن لوگيكا. 1987 - جىلى ەلىمىز شەتەل قارجىسىنا ساناق جاساعاننان بەرى، جۇڭگو جيىنى 2 تريلليون دوللاردان استام شەتەل قارجىسىن پايدالاندى، مۇنىڭ ىشىندە امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ جۇڭگوعا قوسقان قارجىسى 80 ميلليارد دوللاردان استام بولىپ، ٪4.06ىن عانا ۇستادى. 80 ميلليارد دوللارمەن ”جۇڭگونى قايتا قۇرماق“ بولۋ تەك قانا قيال - عاجايىپ ەرتەگىسى! قانداي قيالعا باي ادام بولسادا امەريكا قۇراما شتاتتارى ادامدارىنىڭ مۇنداي قورىتىندىنى قالاي جاساعانىن تۇسىنە المايدى! بۇل لوگيكا بويىنشا، امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ جۇڭگوعا قارجى قوسۋى مەن قىزمەت وتەۋ ساۋداسىنان ءبىر جىلدا تاباتىنى نەشە ءجۇز ميللياردقا جەتەدى، سوندا جۇڭگو امەريكا قۇراما شتاتتارىن قايتا قۇرىپ وتىرعان جوق پا؟!
ءىس جۇزىندە، ”امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ جۇڭگونى قايتا قۇردىق ءپاتۋاسى“ جارىققا شىققاننان كەيىن، امەريكا قۇراما شتاتتارىنداعى ايگىلى ”ساياسي شىندىق“ سايتى ”فاكتكە تەكسەرۋ“ جۇرگىزگەن، قورىتىندىسى بۇل ايتىلىم امەريكا قۇراما شتاتتارى مەن جۇڭگونىڭ ەكونوميكا - ساۋدا قارىم - قاتىناسىن ”شەكتەن تىس قاراپايىمداستىرعان“ بايانداۋ بولىپ شىقتى. كاتو زەرتتەۋ ورنىنىڭ مامانى سكوت لينسيكوم مۇنداي ايتىلىم تەك قانا ءبىر توتەنشە نازىك ءمان - جايدى بىلدىرەدى، امەريكا قۇراما شتاتتارىن قامتىعان بارلىق مەملەكەتتەرمەن ساۋدا جاساسۋ جۇڭگونىڭ بازار شارۋاشىلىعى رەفورماسىن جۇرگىزۋىنىڭ ءبىر ءبولىمى، ”رەفورما عانا مۇنداعى شەشۋشى فاكتور“ دەپ قارادى.
ءارقانداي مەملەكەت دامۋدا، تۇبىرىنەن العاندا، تۇگەلدەي وزىنە سۇيەنەدى. جۇڭگولىقتار جۇڭگو سىندى ءبىر ميللياردتان استام جان سانىنا يە الىپ ەكونوميكالىق تۇلعا باسقالاردىڭ قايىر - ساداقاسى مەن شاپاعاتىنا سۇيەنىپ دامۋدى كۇتۋ مۇمكىن ەمەستىگىن تۇسىنەدى. دۇنيە جۇزىندە، شاماسى، ەشقانداي مەملەكەتتە ”جۇڭگونى قايتا قۇراتىن“ مۇنداي قابىلەت پەن قۋات جوق بولسا كەرەك، بۇل ءارقانداي اقىلى بار ادام تۇسىنەتىن قاعيدا. جۇڭگونىڭ دامۋى، تۇپتەپ كەلگەندە، جۇڭگو حالقىنىڭ جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ باسشىلىعىندا رەفورما جاساۋدى، ەسىك اشۋدى ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتۋىنەن، قاجىرلىلىقپەن كۇرەس جاساپ، قاجىماي - تالماي كۇرەسىپ ىستەۋىنەن كەلگەن. ”بىرەۋدىڭ ەڭبەك جەمىسىن ۇرلاۋ“ ءمورالسىزدىق.
جۇڭگو ەسىكتى جاۋىپ الىپ قۇرىلىس جۇرگىزگەن جوق، قايتا ەسىگىن ايقارا اشىپ، دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەلمەن ءوزارا تيىمدىلىك جەتكىزىپ، تەڭ يگىلىككە كەنەلگەن سەلبەستىك ورىستەتتى. ءوزىن دامىتۋمەن بىرگە، جۇڭگو بازاردى ۇزدىكسىز كەڭەيتىپ اشىپ، سىرتقا قارجى قوسۋدى ۇزدىكسىز ارتتىردى، امەريكا قۇراما شتاتتارىن قامتىعان دۇنيە جۇزىندەگى ءار ەلگە ءتىپتى دە كوپ وراي جاراتتى. يەل داشۋەسىنىڭ ەكونوميستەرى ەگەر جۇڭگونىڭ امەريكا قۇراما شتاتتارى ۇكىمەتىنە قارىزى جانە سەرىكتەستىكتەرىنە قارجى قوسۋىنا قارجى قۇراۋى بولماسا، امەريكا قۇراما شتاتتارى قورا - جاي، مەملەكەت قورعانىسى، سونداي - اق ساۋدا سالاسىنداعى كوپ جىلداردان بەرگى ارتۋدى ساقتاۋى مۇمكىن ەمەس، ”ءوزارا بايلانىستى جاھاندانعان الەمدە، كىمنىڭ كىمدى قايتا قۇرعاندىعىن ايتۋ تىم قيىن“ دەپ قارادى.
قۇتقارار ءتاڭىر جوق ەجەلدەن. دۇنيەنىڭ قۇتقارۋشىسى بولىپ كورىنگىسى كەلەتىن بۇل ادام كوبىنەكي قىزبالىققا سالىنىپ وتىر، ەڭ اقىرىندا بارلىعى ساتسىزدىكپەن اياقتالادى. دەگەنمەن، دۇنيە جۇزىندە قاشاندا بىرەۋلەر وزىنىكىن ءجون ساناپ، الىنەن اسىپ استامسىپ، ءوزىن دۇنيەنى قۇتقارۋشىمىن دەپ اتايدى، ناتيجەسىندە ول ءوزى جازىپ، ءوزى ورىنداعان قيسىنسىز تەاتر بولىپ شىعادى دا، دۇنيە جۇزىندەگى ادامداردىڭ مازاعىنا قالادى. بىردەڭە دەپ ناداندىعىن ءپاش ەتىپ العاننان گورى، شىندىققا قۇرمەت ەتىپ، جۇڭگوعا قاراتقان ءجونسىز جازعىرۋدى توقتاتىپ، جۇڭگونىڭ دامۋىنا دۇرىس مامىلەدە بولىپ، جۇڭگو مەن امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ ەكونوميكا - ساۋدا قارىم - قاتىناسىنىڭ قالىپتى، ورنىقتى دامۋىنا ءتيىمدى ىستەردى كوبىرەك ىستەگەن ءجون.
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 5 - ايدىڭ 16 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)
