ءتىلشى شيە حۇيبيان
7 - ايدىڭ 19 - كۇنى تۇستەن بۇرىن مي قايناعان ىستىق، ابدىرەيىم ابدۇرۇسىل ءۇي اشەكەيلەيتىن ماتەريالداردىڭ ۇلگىسىن الىپ، جاڭاشار اۋدان قالاشىعىنداعى ءبىر كوشەنىڭ بويىنداعى دۇكەندەردى قالدىرماي ارالاپ زاتتارىن تانىستىرىپ جاتتى. قوڭىر جەيدەسى تەرگە ابدەن مالشىنسا دا ول جۇمىسىن توقتاتپادى.
”وسى بىرنەشە ايدا سەرىكتەستىگىمىزدىڭ جۇمىستارى ءبىراز كورىم، بىلەك سىبانا كۇش ۇستەپ ىستەۋىمىز كەرەك“، - دەگەن ابدىرەيىم ءبىر قۇمىرا سۋدى قىلقىلداتىپ ءبىراق جۇتتى دا، تەرىن ءسۇرتىپ ءسوزىن ساباقتاپ، - مەن جۇمىستى كوبىرەك ىستەگەندە عانا، جاڭ اعامنىڭ الدىنداعى قىنجىلىسىمنىڭ ورنىن تولدىرا الامىن دەپ ويلايمىن، - دەيدى.
■ جاڭ اعاسىمەن تانىستى، ارالاستى
جاڭاشار اۋدانىندا كوپ ادام ابدىرەيىمنىڭ سىچۋاندىق اعاسى جاڭ يۇڭگومەن سەلبەسىپ ءبىر ءۇي اشەكەيلەيتىن سەرىكتەستىك اشقانىن، ساۋداسىنىڭ دا ءتاۋىر ەكەنىن بىلەدى. دەسەدە، 2016 - جىلى ابدىرەيىم ءدىني ۇشقارى يدەياسىن جۇقتىرىپ، دوسىنىڭ ازعىرۋىندا جاڭ يۇڭگو ەكەۋىنىڭ ارالارىنا كىربەڭدىك تۇسەدى. باسقارۋعا كوڭىل قويماعاندىقتان، سەرىكتەستىكتىڭ تابىسى بارعان سايىن تومەندەيدى.
”ول كەزدە مەن الجاسقان ەكەم، سولاردىڭ سوزىنە سەنىپ، ءوزىمنىڭ ەڭ جاقسى اعامنان ايرىلىپ قالا جازداپپىن“. جاڭ يۇڭگومەن تانىسقان، ارالاسقان اڭگىمەلەرىن اۋىزعا العاندا، ابدىرەيىم قىنجىلىپ كەتتى.
2009 - جىلى ابدىرەيىم اۋدانداعى سەمەنت زاۆودىندا ىستەي باستادى، نەگىزىنەن سەمەنت ساتۋعا جاۋاپتى ەدى. دوسىنىڭ تانىستىرۋىمەن ول قۇرىلىس ورنىنداعى ينجەنەريانى كوتەرمەگە العان جاڭ يۇڭگومەن تانىسادى. ەكەۋى العاش كەزدەسكەندە ارالارىندا ءبىراز ”ىڭعايسىزدىق“ تۋىلعان بولاتىن.
ابدىرەيىم ەسكە الىپ بىلاي دەدى: ءبىر كۇنى وعان ءبىر تەلەفون كەلەدى، تەلەفوندى جاڭ يۇڭگو شالعان ەكەن، ”قۇرىلىس ورنىنا 100 توننا سەمەنت جەتكىزىپ بەرسەڭ“. ابدىرەيىم سەمەنتتى دەرەۋ جەتكىزدى، جاڭ يۇڭگو اقشاسىن قولما - قول بەرمەستەن، وعان ”سەنىمەن قۇرىلىس اقشاسى قولعا تيگەندە ەسەپ ايىرامىن“ دەگەن ءبىر اۋىز ءسوزدى ءدۇرس ەتكىزدى. ابدىرەيىم دە توتەسىنەن: ”اقشاڭ بولماسا، قارىز قولحاتىن جازىپ بەرسەڭ دە بولادى عوي“، - دەپ كۇڭكىلدەدى، ءبىراق جاڭ يۇڭگو ەشتەڭە دە بەرگەن جوق.
نامىسقا تىرتىسقان ابدىرەيىم دە قايتالاپ سۇراماي، اقشاسىن ءوزى تولەي تۇردى، دەسەدە، كوڭىلى جاي تاپقان جوق. ”الدا - جالدا جاڭ يۇڭگو سوزىنەن تانىپ السا، مەندە ەشقانداي دالەل - سىپات جوق“. ابدىرەيىم ۇيىنە قايتىپ بارعاننان كەيىن، ويى سان - ساققا كەتىپ، دوڭبەكشىپ ۇيىقتاي المادى.
ءبىر اپتادان كەيىن جاڭ يۇڭگو تەلەفون شالىپ، ”ابدىرەيىم، كەلىپ اقشاڭدى الىپ كەت“ دەپ بار - جوعى ءبىر اۋىز ءسوز ايتتى دا، تەلەفوندى جابا سالدى. ابدىرەيىمنىڭ اقشاسىن العاننان كەيىن كوڭىلى اقىرى ورنىقتى.
سودان باستاپ ەكەۋىنىڭ اراسىنداعى وسىنداي ”ساۋدا“ قالىپتى جاعدايعا اينالدى. كەيىن تاعى ءبىر كەشىرمەدەن كەيىن ابدىرەيىم جاڭ يۇڭگو سىندى وسى دوسىن شىنداپ تانىدى. 2011 - جىلى ابدىرەيىم جاڭ يۇڭگودان اقشا العالى بارادى، جاڭ يۇڭگو دوسىمەن بىرلەسىپ اشقان زاۆودتىڭ ەسەبىن ىستەپ جاتىر ەكەن. ”قارسى جاق جوق كەزدە جالعىز جاساعان ەسەبىڭ كۇشكە يە بولا ما؟“، ”نەگە ەسەپ بولمايدى ەكەن، ەسەپ بىتكەننەن كەيىن تەڭ ءبولىسىپ الامىز“. ”قارسى جاق زاۆودتى باسقارعان جوق، سەن وزىڭە ەڭبەكاقى اجىراتۋىڭ كەرەك قوي؟“، ”ءبىز تەڭ بولىسۋگە كەلىسىپ العانبىز“.
جاڭ يۇڭگونىڭ بۇكپەسىزدىگىنە ابدىرەيىم ءسۇيىنىپ كەتتى. ”ول اق كوڭىل، ۋادەگە بەرىك ەكەن“، - دەدى ابدىرەيىم. سودان باستاپ جاڭ يۇڭگو ەكەۋى ساۋدا ىستەۋدەن تىس، جاقسى اعا - باۋىر بولىپ، ەكەۋى بۇكپەسىز سىرلاساتىن بولدى.
■ ءبىر مەزەت الىستاپ قالعان اعا - باۋىرلار
2014 - جىلى جاڭ يۇڭگومەن سەلبەسىپ زاۆود قۇرعان دوسى قارجىسىن قايتارىپ الادى، جاڭ يۇڭگو قايتادان سەرىكتەستىك قۇرۋدى جوسپارلادى. بۇدان حابار تاپقان ابدىرەيىم جەلپىنىپ نەشە ءتۇن ۇيىقتاي المادى. ”جاڭ اعا سەنىمدى، مەن ونىمەن سەلبەسىپ ساۋدا ىستەيمىن“. ابدىرەيىم كۇنى بويى جاڭ يۇڭگونىڭ ارتىنا ءتۇسىپ، ونىمەن قايتكەندە دە سەلبەسۋدى ويلادى.
”قارجى قوسۋدىڭ قاتەرى بولادى. ەگەر تاقىر جەرگە وتىرىپ قالساڭ قايتەسىڭ؟“ دەپ سۇرادى جاڭ يۇڭگو.
”وقاسى جوق، زيان تارتساق تا، پايدا تاپساق تا بىرگە كورەمىز“، - دەپ جاۋاپ بەردى ابدىرەيىم.
مىنە وسىلايشا ابدىرەيىم قولىنداعى جيعان - تەرگەنىن الىپ شىعىپ، جاڭ يۇڭگومەن بىرلەسىپ ءبىر ءۇي اشەكەيلەۋ سەرىكتەستىگىن قۇردى. نەگىزىنەن، سەمەنت ونىمدەرى، گيپستەن جاسالعان بۇيىمدار، ءۇيدىڭ سىرتىن قاپتايتىن جىلۋ ساقتاۋ قۇرىلىس ماتەريالدارى قاتارلىلاردى ءوندىردى، ساتتى. ابدىرەيىم ساتۋعا جاۋاپتى بولسا، جاڭ يۇڭگو كۇندەلىكتى باسقارۋعا جاۋاپتى بولدى. ەكەۋى كۇش قوسا سەلبەسىپ، سەرىكتەستىكتىڭ تابىسى جىلدان - جىلعا جاقساردى.
الايدا بۇل جاقسى جاعداي ۇزاققا بارمادى. ”2016 - جىلدىڭ باسىندا ابدىرەيىم وزگەرە باستادى“. جاڭ يۇڭگو: ”ول مەنىمەن بىرگە تاماقتانۋعا بارمايتىن، ساۋدا جايىن كەڭەسۋگە شاقىرسام كەلمەيتىن بولدى، ءتىپتى، كەيىن سەرىكتەستىككە دە كەلمەيتىندى تاپتى، ابىرجىپ تەلەفون شالسام، تەلەفوندى دا المايدى...“ دەدى.
ابدىرەيىم بىلاي دەدى: ”العاش سەلبەسىپ سەرىكتەستىك اشقان كەزدە ماڭايىمداعى كەيبىر ادامدار كۇڭكىلدەي باستادى. باستابىندا ونشا ەلەگەم جوق، كەيىن سويلەيتىن ادام بارعان سايىن كوبەيدى، اسىرەسە، جاسى ءبىرتالايعا كەلگەن ادامدار ماعان بىلاي دەيتىن: ” ’جات دىندەگىلەرمەن‘ سەلبەستىك جاساساڭ، ولگەن سوڭ توزاققا تۇسەسىڭ...“
”سول كەزدە مەن قارجىنى قايتارىپ الۋدى ويلاعام...“ دەدى ابدىرەيىم. ونىڭ كەيبىر دوستارى ودان الىستاي باستادى، ول وزىنە كۇمانمەن قاراي باستادى، سەرىكتەستىكتىڭ ىستەرىن باسقارۋعا مۇلدەم زاۋقى سوقپادى.2018 - جىلى ابدىرەيىم وتباسىنداعىلاردىڭ اقىلىمەن جاڭاشار اۋدانى كاسىپتىك شەبەرلىككە تاربيەلەۋ، باۋلۋ ورتالىعىنا كەلەدى. وسى ارادا ول يدەياسىنداعى ”ۋلى وسپەدەن“ ادا - كۇدە ايىعىپ، اۋەلگى ءوزىن تاپتى. ”مەن نەنىڭ ءدىني ۇشقارى يدەيا ەكەنىن، نەنىڭ ۇيعۇر ۇلتىنىڭ سالت - ءداستۇرى ەكەنىن انىق اجىراتتىم“. ابدىرەيىم تاعى بىلاي دەدى: جامان ادامداردىڭ الداۋىنا تۇسۋگە از قالدىم، ءبىر كورىمى ۇيرەنۋ، باۋلۋ ارقىلى دەر كەزىندە ءدىني ۇشقارى يدەيانى ءناسيحاتتاعان ادامداردىڭ شىنايى كەيىپ - كەسپىرىن ايقىن تانىپ جەتتىم.
■ ساتۋ ۇجىمىن باستاپ، ەرتە شىعىپ، كەش قايتتى
2019 - جىلى ۇيرەنۋىن اياقتاتىپ ۇيىنە قايتقان ابدىرەيىم سەرىكتەستىككە قايتىپ قىزمەت ىستەۋدەن قىسىلادى. جاڭ يۇڭگو بىلگەن سوڭ، ونى ۇيىنە ىزدەپ بارادى، ەكەۋى بۇكپەسىز ءبىر ءتۇن اڭگىمەلەسەدى. وتكەندى، قازىردى، بولاشاقتى ءسوز ەتەدى، اڭگىمەنىڭ كوبى بۇدان كەيىن سەرىكتەستىكتى قالاي جاقسى جۇرگىزۋ جايلى بولادى.
” ابدىرەيىم كوپ وزگەرىپتى، قىزمەتتەن تارتىپ تۇرمىسقا دەيىن مۇلدەم باسقا ادام بولىپتى“. جاڭ يۇڭگو بىلاي دەدى: سەرىكتەستىككە قايتىپ قىزمەت ىستەگەن سوڭ، ابدىرەيىم ءار كۇنى ءبىرىنشى بولىپ سەرىكتەستىككە كەلەدى، الدىمەن سەحتى ارالايدى، ونان كەيىن تەلەفون شالىپ كاسىپتى سويلەسەدى، ونان سوڭ ۇلگىلىك بۇيىمداردى الىپ سىرتقا كەتەدى، ونىڭ تەرگە مالشىنىپ قايتىپ كەلگەنىن ۇنەمى كورەسىڭ.
ابدىرەيىمنىڭ ساتۋدا وزىندىك ءادىسى بار. ول ۇجىمدى باستاپ ءار كۇنى ەرتە شىعىپ، كەش قايتادى، سەرىكتەستىكتىڭ ساۋدا ناتيجەسى كورنەكتى ارتادى. زات شىعارۋ مولشەرى مول بولعاندىقتان، سەرىكتەستىككە ىستەيتىن ادام جەتىسپەي قالادى. ابدىرەيىم جاڭ يۇڭگوعا مىناداي ۇسىنىس جاسايدى:” كەدەي وتباسىلارىن الدىمەن جۇمىستاندىرايىق، ءبىز دە كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋگە از بولسادا كۇش قوسايىق“.
وزگەرىس تەك بۇل عانا ەمەس. جاڭ يۇڭگو بىلاي دەدى: ەكەۋىمىز تانىسقالى 10 جىلعا جۋىق بولدى، بۇرىن ابدىرەيىمنىڭ ايەلىن كورمەپپىن، ول دا ايەلى جايلى وتە از ايتاتىن. تاربيەلەۋدى اياقتاتىپ كەلگەن سوڭ، ابدىرەيىم ۇنەمى ايەلىن ەرتىپ جاڭ يۇڭگومەن بىرگە تاماقتاناتىن بولدى.
”بۇرىن ۇنەمى ايەل ادام ۇيدە وتىرىپ كۇيەۋى مەن بالاسىن كۇتۋ كەرەك، جۇرت كوزىنە تۇسۋگە بولمايدى دەپ ويلايتىنمىن. باۋلۋ ورتالىعىنا بارىپ ۇيرەنگەن سوڭ بارىپ، ەر - ايەلدىڭ تەرەزەسى تەڭ، ەرلى - زايىپتىلار اراسىندا ءوزارا قۇرمەت كورسەتۋ كەرەك ەكەنىن تانىپ جەتتىم“. وسىلاردى ايتقان كەزدە ابدىرەيىم ءبىراز ۇيالىپ قالدى، ول ايەلىن شوفەرلىك كۋالىگىن الۋعا شابىتتاندىرىپ، اۆتوكولىكپەن جۇمىسقا بارىپ - كەلۋ ءتىپتى دە قولايلى بولادى دەدى...
