تيانشان تورى   ›   جاڭالىقتار   ›   ەل ءىشى حابارى

عىلىمنىڭ كوكتەمى

  1978 - جىلى 3 - ايدىڭ 18 - كۇنىنەن 31 - كۇنىنە دەيىن، بۇكىل مەملەكەتتىك عىلىم جينالىسى بەيجيڭدە سالتاناتپەن وتكىزىلدى، جينالىسقا 6000 ۋاكىل قاتىناسىپ، اسا سالتاناتتى بولدى. وسى رەتكى ماڭىزدى جينالىستا «1978 − 1985 - جىلعا دەيىنگى بۇكىل مەملەكەتتىك عىلىم - تەحنيكانى دامىتۋ جوبا باعدارلاماسى (جوبا)» ماقۇلدانىپ، 826 وزات كوللەكتيۆ، 1192 وزات عىلىم - تەحنيكا قىزمەتكەرى سيلاندى.

  دىڭ شياۋپيڭ جينالىستىڭ اشىلۋ سالتىندا ماڭىزدى ءسوز سويلەدى. ول بىلاي دەپ جاريالادى: ”تورتتىك توبە“نىڭ عىلىم ىستەرىن قالاعانىنشا ويرانداپ، زيالىلارعا قىسىم جاسايتىن جاعدايى كەلمەسكە كەتتى! ول ”تورتتىك توبە“نىڭ زيالىلارعا سوققى بەرىپ، قىسىم جاساپ، ەلىمىزدىڭ عىلىم - تەحنيكا ىستەرىن بۇلدىرەتىن ءتۇرلى ساندىراقتارىنا تويتارىس بەردى. وسىزامانداندىرۋدىڭ تەتىگى − عىلىم - تەحنيكانى وسىزامانداندىرۋ ەكەنىن، زيالىلاردىڭ جۇمىسشى تابىنىڭ ءبىر بولىگى ەكەنىن ايقىن اتاپ كورسەتىپ، ”عىلىم - تەحنيكا − وندىرگىش كۇش“ سىندى ماركسيزمنىڭ نەگىزگى كوزقاراسىن قايتالاي دارىپتەدى. ونىڭ ءسوزى عىلىم - تەحنيكانىڭ دامۋىنداعى نازاريالىق دۇرىس پەن بۇرىستى ايقىنداپ، ۇزاق ۋاقىت ادامداردى، اسىرەسە، زيالىلاردى بۇعاۋلاپ كەلگەن رۋحاني اجىرعىنى تالقاندادى.

  ”ازات ەتىلەتىنى ادام عانا ەمەس، تاعى اقىل - پاراسات!“ اڭگىمە ماجىلىستە سوزگە شىققاندا، ورتا جاس، جاس عالىمدار كوكىرەك تولى اسقاق سەزىمگە بولەندى، ساقا عالىمداردىڭ ىزگى ارماندارى جالعاستى. ايگىلى ماتەماتيك چىن جيڭرۇن جينالىستا «عىلىمدا كەدەرگىلەر بولادى، قاجىرلىلىقپەن كۇرەسكەندە عانا سىننان وتۋگە بولادى» دەگەن تاقىرىپتا ءسوز سويلەپ، عىلىم قىزمەتكەرلەرىنىڭ ورتاق جۇرەك ءۇنىن جەتكىزدى.

  جينالىستىڭ جابىلۋ سالتىندا جۇڭگو عىلىم اكادەمياسىنىڭ باستىعى گو مورو «عىلىمنىڭ كوكتەمى» دەگەن تاقىرىپتا جازباشا ءسوز سويلەدى. ول قالىڭ عىلىم قىزمەتكەرلەرىنە جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ”ءبىر ۇلى شىعارما“ جارىققا شىعارۋىن اڭسايتىن ارمانىن جەتكىزىپ، ”وسى ۇلى تاريحي شىعارما ... ول شەكتى قاعازعا جازىلماستان، شەكسىز الەم ارالىعىنا جازىلادى“ دەدى.

  عىلىمنىڭ كوكتەمى كەلدى. بۇل رەتكى جينالىستىڭ تاقىرىبى عىلىم - تەحنيكادا، ءمانى جالپى جاعدايدا بولدى. ول عىلىم - تەحنيكا قىزمەتىنىڭ دۇرىس جەتەكشى يدەياسىن تۇراقتاندىردى، ەلىمىز عىلىم - تەحنيكاسىنىڭ دامۋ تاريحىنداعى ءبىر بەلەس. ول عىلىم - تەحنيكانى وسىزامانداندىرۋعا شەرۋ تارتۋداعى جاپپاي جۇمىلدىرۋ بۇيرىعى بولىپ، ەلىمىزدىڭ سوتسياليستىك وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىندا اسا زور ىلگەرىلەتۋ رولىن اتقاردى.

(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 10 - ايدىڭ 9 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)

جاۋاپتى رەداكتور : سايراش تۇرارجان قىزى

ەسكەرتۋ:

تورابىمىزداعى مازمۇنداردى پايدالانۋعا تۋرا كەلگەندە، ءسوزسىز جازباشا رۇقساتقا يە بولۋ كەرەك. مازمۇنداردى رۇقساتسىز جالعاپ تاراتۋعا، كەسىپ رەداكسيالاۋعا، وزگەرتۋگە، قىسقارتىپ قۇراستىرۋعا، باسقا ورىنعا كوشىرۋگە نەمەسە باسقا تاسىلدەرمەن كوبەيتۋگە ءارى تاراتۋعا بولمايدى، قايشى كەلگەندەردىڭ زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىگى زاڭ بويىنشا قۋزاستىرىلادى.

  • وسى كەزەكتى جۇڭگو − ازيا - ەۆروپا كورمەسى تۇڭعىش رەت نەگىزگى قوناق ولكەلەردى بەلگىلەدى
  • تاپسىرىس ونىمدەردى جەدەل ءوندىرىپ، قامداۋدى قامتاماسىز ەتتى
  • جىلدىق مىندەتتى ءساتتى ورىنداۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتى
  • شينجياڭ جۇڭتاي توبى دۇنيە جۇزىندەگى 500 قۋاتتى كاسىپورىن قاتارىنا ءوتتى
  • جەل - جارىق ەنەرگياسى ءوزارا تولىقتىردى