− قاشقار ايماعىنداعى ءار دارەجەلى پارتيا ۇيىمدارى ”اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاۋ، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاۋ“ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەسىن تىڭعىلىقتى ورىستەتتى
ءتىلشى ۋاڭ شينحۇڭ، قاشقار تىلشىلەر پۋنكتىنەن ۋاڭ ۋىنبو
2- توپتاعى ”اۋەلگى ماقساتتى ۇمىتپاۋ، بورىشتى ەستە بەرىك ساقتاۋ“ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەسى ورىستەتىلگەننەن بەرى، قاشقار ايماعى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ جالپى تالابىن جاپپاي يگەرىپ، نازاردى نەگىزگى تاقىرىپقا، نەگىزگى جەلىگە شوعىرلاندىرىپ، نازاريامەن اۋەلگى ماقساتتى نارلەندىرىپ، بورىشقا جەتەكشىلىك ەتىپ، نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيە ورىستەتۋدى ءىس جۇزىندىك قىزمەتپەن تىعىز توعىستىرىپ، بىردەي قاداممەن ىلگەرىلەتىپ، ولشەمگە، ۇلگىگە تۋرالاپ ۇيرەنۋدى يگەرىپ، قاينار كوزىن تەرەڭ قازىپ، ماسەلەلەردى تاۋىپ، ماسەلەلەردى ءجىتى قاداعالاپ، رەتتەۋ - تۇزەتۋدى جەبەپ، نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ ناقتى ونىمدىلىك كورسەتۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
■ ونىمدىلىك باعدارىنان جازباي، ۇيرەنۋدى وي - ساناسىنا ءسىڭىردى
قاشقار ايماقتىق پارتكوم الدىمەن ۇيرەنۋگە، تەرەڭدەي ۇيرەنۋگە تاباندى بولدى، ايماقتىق پارتكوم القاسى 1 - توپتاعى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيە كەزىندە - اق، نازاردى شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسى سىندى نەگىزگى جەلىگە شوعىرلاندىرىپ، شوعىرلى ۇيرەنۋ مەن وزدىگىنەن ۇيرەنۋدى ورىستەتتى.
2 - توپتاعى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيە باستالعاننان كەيىن، قاشقار ايماعى اۋدان، باسقارما دارەجەلىدەن جوعارى باسشىلىق القا مەن باسشى كادرلار سىندى وسى ءتۇيىندى كورنەكتىلەندىرىپ، 13 جەتەكشىلىك گرۋپپاسىن شىعارىپ، بۇكىل ايماقتاعى ءارقايسى اۋدان، قالالاردىڭ نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەسىنە ارناۋلى سوڭىنا ءتۇسىپ جەتەكشىلىك ەتتى. نازاردى شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىنا شوعىرلاندىرىپ، نازاردى جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ شينجياڭدى جونگە سالۋ جالپى جوباسىنا، اسىرەسە، قوعام ورنىقتىلىعى مەن باياندى تىنىشتىق باس نىساناسىنا شوعىرلاندىرىپ، ايماقتىق پارتكوم القاسى ۇيرەنۋ جوسپارىن جاساپ، 3 رەتكە ءبولىپ، 7 كۇن توپتىق ۇيرەندى.
9 - ايدىڭ ورتا، سوڭعى شەنىندە، 10 - ايدىڭ باس شەنىندە، اۋدان، باسقارما دارەجەلىدەن جوعارى 870 باسشى كادر ۋاقىتتى قاباتتاستىرماي، توپتىق ۇيرەنۋ، وزدىگىنەن ۇيرەنۋ، باستاپ وقۋ، زەرتتەۋ - تالقىلاۋ سياقتى تاسىلدەرمەن، ءسوزسىز، ۇيرەنۋگە ءتيىس مازمۇنداردى تولىق وقىدى، زەرتتەي وقىدى، قۇنتتاپ وقىدى. ماسەلە، نىسانا، ونىمدىلىك سىندى ”ءۇشتى باعدار ەتۋ“گە تاباندى بولىپ، قاشقار ايماعىنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ، كاسىپ سالالارىن دامىتۋ، حالىق تۇرمىسىن جاقسارتۋ جاعدايلارىنا جاپپاي ءبىر - بىرلەي تەكسەرۋ جۇرگىزدى، ءبىر جاعىنان ۇيرەنىپ، ءبىر جاعىنان تەكسەرىپ - زەرتتەپ، ءبىر جاعىنان ماسەلەلەردى شەشتى. 9 - ايدان بەرى، قاشقار ايماعىنداعى اۋدان، باسقارما دارەجەلىدەن جوعارى باسشى كادرلار بۇقارانىڭ قيىنشىلىعىنان، تالاپ - تىلەگىنەن جيىنى 5221ىن تەكسەرىپ - زەرتتەدى، قاداعالادى، يگەردى.
ماكىت اۋدانى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەدە اۋدان دارەجەلى باسشىلاردىڭ ”قيىنشىلىعى بار قىستاققا ىشكەرىلەي بارۋ، شوعىرلى تۇردە ماسەلەنى شەشۋ“ تەكسەرۋ - زەرتتەۋ ايى، كومەكتەسەتىن كادرلاردىڭ ارەكەت اپتالىعى سياقتى قيمىلداردى تىڭعىلىقتى ورىستەتىپ، ”ساتىعا ءبولىپ بايلانىس ورناتۋ“ سىندى ناقتى شارالاردى ورتاعا قويىپ، اۋدان دارەجەلى 37 كادردىڭ ءاربىرى ءبىر دە 3 اۋىل - قالاشىقپەن بايلانىس ورناتىپ، ماسەلەسى ەڭ كوپ قىستاقپەن بايلانىس ورناتىپ، قيىنشىلىعى ەڭ ۇلكەن وتباسىلارىنا كومەكتەستى جانە ونى سۇيەمەلدەدى، اۋداندىق پارتكوم شۋجيى، اۋدان اكىمى مىندەتى ەڭ اۋىر اۋىل - قالاشىقپەن بايلانىس ورناتىپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋعا دەم بەردى. تۇزەتۋگە بولاتىندارىن الدىمەن تۇزەتىپ، شىنايى تۇزەتىپ، ناقتاپ تۇزەتىپ، ماسەلەلەردى شەشۋ ارقىلى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ ناقتى ونىمدىلىككە جەتۋىن ىلگەرىلەتتى.
مارالباسى اۋدانىنىڭ ءتورت باسشىلىق القاسىنىڭ مۇشەلەرى پارتيا تاريحى مەن جاڭا جۇڭگو تاريحىن باستاماشىلدىقپەن ۇيرەندى، سونىمەن بىرگە بۇل اۋدان ”قىزىل تاريحتى ەسكە الۋ، يدەيالىق رۋحتى بەكەمدەۋ“ پارتيا تاريحى جانە جاڭا جۇڭگو تاريحى ءبىلىم جارىسىن وتكىزۋ، پارتيالى كادرلاردى وتانشىلدىق كينو فيلمدەرىن كورۋ سياقتىلارعا ۇيىمداستىرۋ ارقىلى قىزىل گەندى جالعاستىرىپ، پارتيالى كادرلاردىڭ پارتيانى، وتاندى، سوتسياليزمدى ءسۇيۋ ىنتاسىن قاۋلاتىپ، كورىكتى شينجياڭ قۇرۋدىڭ، وتان ارمانىن بىرگە جۇزەگە اسىرۋدىڭ قۋاتتى كۇشىن ۇيىستىردى.
■ ماسەلەنى باعدار ەتۋدەن جازباي، ۇيرەنۋ مەن ىستەۋدى، تەكسەرۋ مەن تۇزەتۋدى بىرلەستىردى
قاشقار ايماعىنداعى ءار دارەجەلى پارتيا ۇيىمدارى ءبىر جاعىنان ۇيرەنىپ، ءبىر جاعىنان تۇزەتۋگە، ۇيرەنۋ مەن ىستەۋدى بىرلەستىرۋگە، تەكسەرۋ مەن تۇزەتۋدى توعىستىرۋعا تاباندى بولىپ، بۇقارانىڭ ”ەكىدەن تارىقتىرماۋ، ءۇشتى قامتاماسىز ەتۋ“دەگى كورنەكتى ماسەلەلەرىن كۇش سالا شەشىپ، بۇقارانىڭ تابىس سەزىمى ارقىلى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ ”ساپاسىن“ ايگىلەدى.
يىڭىسار اۋدانى سيتلا اۋىلىنىڭ پارشا جاڭاجەر قىستاعى ءار اپتاداعى مەملەكەت تۋىن شىعارۋ سالتىندا ۇگىت - لەكسيا جاساۋ، ءار كۇنى كەشكى مەكتەپتە ۇگىت - لەكسيا جاساۋ سياقتى تاسىلدەردەن پايدالانىپ، اۋىل - قىستاقتىڭ جانە بۇقارانىڭ يدەيالىق ءىس جۇزىندىگىمەن تىعىز بايلانىستىرىپ، قاراپايىم، ۇعىنىقتى تىلمەن شي جينپيڭنىڭ جاڭا ءداۋىر جۇڭگوشا سوتسياليزم يدەياسىن زور كۇشپەن ۇگىتتەدى، ءتۇسىندىردى. قىستاق پارتيا ياچەيكاسى ىشكەرىلەي ۇيرەنىپ، ەگجەي - تەگجەيلى سالىستىرعاننان كەيىن، 2 دە 3 كورنەكتى ماسەلەنى رەتتەپ - تۇزەتۋدى ايىرىم - ايىرىم تۇراقتاندىردى. قىستاق پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى قاۋىلجان قاسىم: ”’ءاربىر ماسەلە تىزىمدىگىن‘ بىرتە - بىرتە ’قىزمەت وتەۋ تىزىمدىگى‘نە، ’رازى بولۋ تىزىمدىگى‘نە اينالدىرۋىمىز كەرەك“، - دەدى.
نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيە بارىسىندا يوپۇرعا اۋدانى ”مىڭ شيپاگەر ءجۇز قىستاققا كومەكتەسۋ“ قىزمەتىن جالپى بەتتىك باستادى، 9 - ايدان بەرى تاڭداۋلى تىرەكتى شيپاگەرلەردى اۋىل - قىستاقتارعا بارىپ اۋرۋ كورۋگە تاڭداپ جىبەرۋ ارقىلى اۋىل - قىستاقتىڭ 271 شيپاگەرىنە جەتەكشىلىك ەتىپ، جالپى 50 مىڭ ادام - رەتتەن استام بۇقاراعا قىزمەت وتەپ، بۇقارانىڭ جاپپاي قارسى الۋىنا بولەندى. يوپۇرعا اۋداندىق دەنساۋلىق ساقتاۋ، سالاماتتىق كوميتەتى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى، ورىنباسار مەڭگەرۋشى لي جيساي بىلاي دەدى: ”نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيە بارىسىندا ءبىز ەمدەۋ قىزمەتكەرلەرىنىڭ ’اجالعا اراشاشى، جارالىعا مەدەت بولۋ‘ رۋحى مەن ’كوممۋنيستەردىڭ اۋەلگى ماقساتىن، بورىشىن‘وسكەلەڭ تۇرعىدا بىرلىككە كەلتىرىپ، نازاردى كەدەيلەردى سالاماتتىق جاعىنان سۇيەمەلدەۋگە شوعىرلاندىرىپ، قىستاق ەمحانالارىنا بارىپ ناۋقاس كورۋ، كومەكتەسۋ - سۇيەمەلدەۋ، جەتەكشىلىك ەتۋ سياقتىلار ارقىلى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ قىستاقتان شىقپاي - اق اۋرۋىن كورسەتە الۋىنا مۇمكىندىك جاساپ، قىستاقتىڭ ەمدەۋ قىزمەت وتەۋ قابىلەتى مەن بۇقارانىڭ رازى بولۋ دەڭگەيىن’بىردەي جوعارىلاتتىق‘“.
اۆتونوميالى رايوندىق دامۋ جانە رەفورما كوميتەتىنىڭ ياركەن اۋدانى حاڭدي قالاشىعى جوعارعى شاقپاق كول قىستاعىندا تۇراتىن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيە بارىسىندا كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ قىزمەتىندە ورىن تەپكەن ولقىلىقتاردى ىرىقتىلىقپەن قاداعالادى. تەكسەرىپ - زەرتتەۋ بارىسىندا قىزمەت اترەتى پارتيا ياچەيكاسى وتباسىنا قارايلاساتىندىقتان، سىرتقا شىعىپ ۇزاق ۋاقىت جۇمىس ىستەي المايتىن ايەلدەردىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋ ارمانىن ۇعىسقاننان كەيىن، ولاردى قىستاقتاعى ”قىزىل انار قولونەرشىلەر سەلبەستىك كووپەراتيۆىنە“ ەنگىزىپ، قوراپتى شام جاساۋ ىستەرىمەن شۇعىلدانۋىنا كومەكتەستى. مەملەكەت مەرەكەسىنىڭ الدىندا، سەلبەستىك كووپەراتيۆى 38 مىڭ قوراپتى شام ساتىپ، وسى قىستاقتاعى جانە ماڭايداعى 285 ادامدى ۇيلەرىنىڭ ماڭىندا جۇمىستانۋعا جەتەكتەدى، ادام باسىنا اي سايىن 800 يۋاننان كىرىس كىرگىزدى. تاياۋدا، سەلبەستىك كووپەراتيۆى تاعى دا حىبەيلىق ساۋداگەرلەرمەن حابارلاسىپ، تاپسىرىس جونىندە كەڭەسىپ، كوكتەم مەرەكەسىندەگى تاپسىرىسقا زاپاس ءونىم دايىنداپ، سەلبەستىك كووپەراتيۆىندە جۇمىس ىستەيتىن بۇقارانىڭ ۇزاق ۋاقىت تۇراقتى كىرىسىنىڭ بولۋىنا شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
