شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى تىلشىلەرى
كەزەكتە رايونىمىزدىڭ ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋ جاعدايى ءۇرتىس جاقسارۋعا بەت الىپ، قالىپتى ءوندىرىس، تۇرمىس ءتارتىبى جالپى بەتتىك قالپىنا كەلە باستادى.
وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسىندا كوكتەم لەبى ەسىپ، ومىرشەڭدى كۇش قاۋلادى. رايونىمىزداعى 12 مىڭنان استام ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ بويىنشا قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتىندەگى 76 مىڭنان استام قىستاقتا تۇراتىن كادر كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ ءبىرىنشى شەبىندە ەرلىكپەن شايقاس جۇرگىزىپ، وي ورىستەرىن اشىپ، تىڭعىلىقتى قيمىلداپ، كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ مىندەتىن جوعارى ساپامەن ورىنداۋعا، جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعامدى ۋاعىندا ورناتۋعا شىنايى كەپىلدىك ەتتى.
مي جۇمساي بىلگەن جاقسى امال تابادى
”بىلتىر ايپار شۋجي ماعان قىزمەت تانىستىرعاندىقتان مەنىڭ وتباسىم كەدەيلىكتەن ارىلدى، بيىل مەن، ءسوز جوق، جاقسى ىستەيمىن!“. ”ايپار شۋجي تۇرعاندا، ءبىز ءدوپ كەلگەن قيىنشىلىقتاردىڭ ءبارىن جەڭە الامىز“.
قىستاق تۇرعىندارى اۋىز جاپپاي القاعان ”ايپار شۋجي“ 29 جاستاعى قىزىلسۋ قىرعىز اۆتونوميالى وبلىستىق پارتكوم ۇيىمداستىرۋ ءبولىمىنىڭ اقتاۋ اۋدانى بارىن اۋىلى بارىن قىستاعىندا تۇراتىن قىزمەت اترەتىنىڭ باستىعى، ءبىرىنشى شۋجي ايپار اسقار. بارىن قىستاعىن كەدەيلىك بۇعاۋىنان ارىلتۋ ءۇشىن، ول جاستاردىڭ وي ءورىسىنىڭ جاندى بولۋداي باسىمدىعىن ساۋلەلەندىرىپ، قىستاق تۇرعىندارىن 847 مۋ جەرگە ۋسارىمساق ەگۋگە، ءداستۇرلى ەگىن، مال شارۋاشىلىعى ۇلگىسىنە بۇرىلىس جاساۋعا جەتەكتەدى؛ نان سەلبەستىك كووپەراتيۆىنە وسى قىستاقتان 30 ادام قابىلداپ، ولاردى ورنىقتى جۇمىستاندىردى؛ قىستاق قۇرعان كاسىپورىن 131 كەدەي وتباسىنىڭ جۇمىستانۋ ماسەلەسىن شەشتى؛ 5 باعىمشىلىق، ەگىمشىلىك كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆى 200 باعىمشىلىق وتباسىن جەتەكتەپ، ولاردى كاسىپورىنداردىڭ ”كەزەكشى كولىگىنە“ شىعاردى... ايپاردىڭ بۇل كوپتەگەن ءادىس - امالدارى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كەدەيلىكتەن ارىلۋ سەنىمىن كۇشەيتتى.
”بيىل اۋلاعا ەككەن كوكونىستەن ءاربىر وتباسى، از دەگەندە، 1300 يۋاننان ارتىق كىرىس كىرگىزەدى“. 3 - ايدىڭ 10 - كۇنى اۆتونوميالى رايوندىق قازىنالىق باقىلاۋ مەڭگەرمەسىنىڭ، شينجياڭ ينجەنەريا شۋەيۋانىنىڭ، حوتان ايماقتىق پارتكوم بىرلىكساپ ءبولىمىنىڭ حوتان قالاسى تۇساللا قالاشىعى يۇيحى قىستاعىندا تۇراتىن ءبىرىنشى شۋجيى ۋاڭ جۇن قىستاق تۇرعىندارىن اۋلاداعى شاعىن كۇمبەزشە لاپاستا قىزاناق، قىزىل بۇرىش مايساسىن ەگۋگە ۇيىمداستىرىپ جاتتى.
شارۋالاردىڭ جۇمىستانۋى قيىن بولۋ ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن، ۋاڭ جۇن قارجى توپتاپ، قىستاقتا ەلەكترون ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ سەحىن قۇرىپ، 13 كەدەي ايەلدى جۇمىستاندىردى. قىستاقتا جاڭعاق اعاشى مولىنان ەگىلگەن، ول قارجى توپتاپ جاڭعاق قابىعىن مانەرلەۋ زاۆودىن قۇرىپ، كەرەكسىز جاڭعاق قابىعىن وڭدەپ مۇناي الابىنىڭ قۇدىق بۇرعىلاۋىنا قاجەتتى ونەركاسىپ شيكىزاتىنا اينالدىردى.
بايۋ جولى كەڭەيگەننەن كەيىن، يۇيحى قىستاعى 2019 - جىلدىڭ سوڭىندا كەدەيلىك قىستاق تىزىمىنەن ءساتتى شەگىندى.
قىستاق تۇرعىندارىن باستاپ قاۋىرت جۇمىسقا كىرىستى
3 - ايدىڭ 10 - كۇنى تاڭ اتىسىمەن، اۆتونوميالى رايوننىڭ شۇعىل جاعدايلارعا توتەپ بەرۋ - باسقارۋ مەڭگەرمەسىنىڭ حوتان قالاسى يلچى اۋىلى شولاق قىستاعىندا تۇراتىن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتىنىڭ باستىعى، ءبىرىنشى شۋجي شي ۋىنحاي قىستاق تۇرعىنى ۇعۇلنيازقان ابدۇللانىڭ ۇيىنە بارىپ، جىلجىمالى اسحانانى دايىنداۋ جاعدايىن تاپتەشتەي سۇراپ ۇعىستى.
”دايىن تاعامداردان سىرت، مەن تاعى دۋباۋرۋ مەن جۇگەرى كوجەنى قوستىم، كوپشىلىك ۇناتىپ جەيدى! مەن تاعى نيا قارا تاۋىعىن وسىرۋگە تىزىمدەلۋدى ويلاسۋدامىن“. ۇعۇلنيازقان ماسكىسىن تاعىپ، قولعابىن كيىپ، جىلجىمالى اسحاناسىن ءسۇرتىپ، جۋىپ، زارارسىزداندىردى، مۇنداي جىگەرى تاسقىنداعان كۇيى شي ۋىنحايدى قاباعات قۋانتتى.
شولاق قىستاعى 2014 - جىلى اۋىر كەدەي قىستاق بولاتىن، بىرنەشە جىل قۇلشىنۋدىڭ ارقاسىندا، 2019 - جىلى 12 - ايدا وسى قىستاقتاعى ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان كەدەي وتباسىلارىنىڭ بارلىعى كەدەيلىكتەن ارىلدى. ”قازىر كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋداعى كوكەي تەستىلىك سەزىم اناعۇرلىم كۇشەيدى“. شي ۋىنحاي تىلشىگە بىلاي دەدى: كەلەسى قادامدا كاسىپ سالاسى ارقىلى كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋمەن بۇقارانى كىرىستەرىن ارتتىرىپ، بايۋعا باستاپ، كەدەيلىكتەن ارىلعان وتباسىلاردىڭ قايتا كەدەيلەسپەۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتەمىز. قىستاقتا تۇراتىن قىزمەت اترەتى توكشىلىك، ەلەكترمەن دانەكەرلەۋ، مەتال قيۋ ارنايى جۇمىس كۋرسىن ۇيىمداستىرىپ اشىپ، ەرەكشە ءدامدى تاعامدار بازارىن اشىپ، كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ سەحىن قۇرىپ، قىستاق تۇرعىندارىن ”ءبىر ادام جۇمىستانۋ، شارۋاشىلىق قۇرۋ، ءبىر وتباسى كەدەيلىكتەن ارىلىپ بايۋ“ نىساناسىنا قاراي العا ىلگەرىلەۋگە باستادى.
ءپايزاۋات اۋدانى تەرىم اۋىلى باشتەرىم قىستاعى ىندەتتەن ساقتانۋ - تىزگىندەۋدى جانە كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدى قاتار يگەردى. وسى قىستاقتىڭ اۋدان قالاشىعىنا ىرگەلەس بولۋداي وڭىرلىك باسىمدىعى بار، قازىر ءپايزاۋات اۋدانىنىڭ ”كوكونىس ءتۇيىنى“ بولۋعا كۇش سالۋدا.
قىستاقتا تۇراتىن كادرلار قىستاق تۇرعىندارىن باستاپ ەرتە باستان ىسكە كىرىستى، 2 - ايدىڭ 5 - كۇنىنەن بۇرىن 67 جىلىجايعا جانە 379 كۇمبەزشە لاپاسقا كوكونىس ەگىپ بولدى. ”كەزەكتە جىلىجايداعى كوكونىس مايساسىن كوشىرىپ ەگۋگە بولادى، كۇمبەزشە لاپاستاعى كوكونىستەردىڭ ءوسۋى دە وتە جاقسى، ەندى 20 كۇندە يوۋبايساي سياقتى ءوسىپ - ءونۋ مەرزىمى قىسقا كوكونىستەردى بازارعا شىعارۋعا بولادى“، - دەدى 3 - ايدىڭ 10 - كۇنى اۆتونوميالى رايوندىق سالىق مەكەمەسىنىڭ، شينجياڭ تيانشان كاسىپتىك تەحنيكالىق شۋەيۋانىنىڭ، ءپايزاۋات اۋداندىق اۋىل شارۋاشىلىعى، اۋىل - قىستاق مەكەمەسىنىڭ ءپايزاۋات اۋدانى تەرىم اۋىلى باشتەرىم قىستاعىندا تۇراتىن ءبىرىنشى شۋجيى جياڭ حۇي.
بۇقارامەن سۇيىسپەنشىلىك بارعان سايىن تەرەڭدەدى
بۇقارالىق قىزمەتتى قالاي ىستەۋ كەرەك؟ قالادان اۋىل - قىستاققا كەلگەن ءاربىر كادر جونىنەن العاندا، بۇل ءبىر تاقىرىپ، ولار اماليات بارىسىندا تەرەڭ بۇقارالىق سۇيىسپەنشىلىكپەن جاۋاپ ىزدەپ، جاڭا تابىسقا قول جەتكىزدى.
ىندەتكە قارسى اتتانۋ مەزگىلىندە، جاڭاشار اۋدانى ارال اۋىلى پارشاشوقى قىستاعى ەرىكتىلەردى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ ەگىس دايىندىعىنا، كوكتەمگى ەگىسىنە كومەكتەسۋگە ۇيىمداستىردى، قىستاق تۇرعىندارى حابار تاپقاننان كەيىن ارت - ارتىنان قاتىناسۋدى تالاپ ەتتى. ”ءبىز تىزىمدەلگەن قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كوپتىگىنەن باسىمىز قاتىپ وتىر“، - دەدى 3 - ايدىڭ 11 - كۇنى اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى كەڭسەسىنىڭ وسى قىستاقتا تۇراتىن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتىنىڭ مۇشەسى قۇربانجان يۇنۇس كۇلە.
بۇقارانىڭ قولداۋى ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتىن مويىنداۋدان كەلگەن. قىزمەت اترەتى قىستاق تۇرعىندارىن اۋلا شارۋاشىلىعىن دامىتۋعا جەتەكتەپ، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كوكونىس تۇتىنۋ قاجەتىن قاناعاتتاندىرىپ قالماستان، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ قالتاسىن دا قامپيتتى. قىستاق تۇرعىندارىن قولونەر، اعاششىلىق شارۋالار كاسىپتىك سەلبەستىك كووپەراتيۆى مەن جاڭاشار اۋدانى سىيۋان قولعاپ زاۆودىنىڭ پارشاشوقى قىستاعى بولىمشە زاۆودى سياقتى 10 شارۋاشىلىق تۇلعاسىن قۇرۋعا جەتەكتەپ، قىستاقتاعى ارتىق ەڭبەككۇشى بار 159 ارحيۆ تۇرعىزىلىپ، كارتچكالاندىرىلعان كەدەي وتباسىلارىنان ءبىر ادامدى ورنىقتى جۇمىستاندىرۋدى ىسكە اسىردى.
اۆتونوميالى رايوندىق ءتارتىپ تەكسەرۋ كوميتەتى، باقىلاۋ - تەكسەرۋ كوميتەتىنىڭ اقتاۋ اۋدانى پىلال اۋىل پىلال قىستاعىندا تۇراتىن ”ۇعىسۋ، تيىمدىلىك جاساۋ، توعىستىرۋ“ قىزمەت اترەتىنىڭ مۇشەسى ۋاڭ ىرليدىڭ قىستاقتا تۇرعانىنا 3 جىل بولدى، اۋىلداستاردىڭ تۇرمىستارىنىڭ كۇن سايىن جاقسارعاندىعىن، كەدەيلىكتەن ارىلىپ، بايۋ جولىنا تۇسۋدەگى ارىندارىنىڭ كۇشەيگەندىگىن كورگەن ول ەرەكشە تابىس سەزىمىنە بولەندى.
ول تىلشىگە بىلاي دەدى: قسىتاقتا كوپتەگەن وزگەرىستەر تۋىلدى، قىستاق ”ەكى كوميتەت“ القاسىنىڭ زاڭ بويىنشا جۇمىس ءبىتىرۋ قابىلەتى كۇشەيدى، اۋلا شارۋاشىلىعى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ بايۋ جولىنا تۇسۋىندەگى قۇت قوبديىنا اينالدى، سىرتقا شىعىپ جۇمىس ىستەيتىن جۇمىسكەرلەر بارعان سايىن كوبەيدى، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ قالتاسى بارعان سايىن قامپايدى، وسى زامانعى وركەنيەتتى تۇرمىس قسىتاق تۇرعىندارىنىڭ جاڭا تالپىنىسىنا اينالدى... ”وسى بىرنەشە جىلدى ءمان - ماعىنالى وتكىزدىم، بيىل قىستاعىمىزدىڭ تۇتاس قىستاق بويىنشا كەدەيلىك تىزىمىنەن شەگىنىپ شىعاتىندىعىن، بۇقارانىڭ تۇرمىستارىنىڭ ءتىپتى دە باقىتتى بولا تۇسەتىندىگىن ويلاعانىمدا، ونە بويىمدى ايرىقشا كۇش - قايرات كەرنەيدى!“، - دەگەن ونىڭ لەبىزى تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىككە تولى.
(ءتىلشى سۇي يۇنيان، جازۋعا قاتىناسقان تىلشىلەر حان شينيان، ما ينيڭ، ميھىرگۇل عۇپۇر، ياڭ شۋحان، ميھىرگۇل ناسىر، ەرىكتى ءتىلشى جياڭ شۋەگاڭ)
