شينجياڭ گازەتىنىڭ جالپىلىق اقپارات قۇرالدارى تىلشىلەرى
قياق كۇرىش ءتۇيدى، بازار ارالادى، تۋىس - تۋعاندارعا، دوس جاراندارعا امانداسا باردى، تىلەك جەتكىزدى... 6 - ايدىڭ 25 - كۇنى − دۋان - ۋ مەرەكەسى، شينجياڭنىڭ جەر - جەرىندە كادرلار جۇپ قۇراعان تۋىستارىمەن كوپ ءتۇرلى تاسىلدەن پايدالانىپ، ءداستۇرلى مەرەكەنى بىرگە وتكىزىپ، دۋماندى مەرەكە رايىندا وتانشىلدىق سۇيىسپەنشىلىكتەرىن بىرگە ايگىلەپ، ۇلتتار ىنتىماعىن بىرگە اڭگىمەلەدى.
باي مازمۇندى قيمىلدارمەن قۋانىشتى مەرەكەنى وتكىزدى
6 - ايدىڭ 25 - كۇنى تۇستەن بۇرىن بۋىرشىن اۋداندىق دامۋ جانە رەفورما كوميتەتىنىڭ كادرى جاۋ چىن ءوزىنىڭ جۇپ قۇراعان تۋىسى ما جۇڭحايمەن بىرگە شۇڭقىر قالاشىعىنداعى بازارعا ەرتە باردى.
ساعات 11دە بازارعا كىرە بەرىستە ”تۇنىق سۋ، جاسىل تاۋداعى ’قياق كۇرىش‘ سۇيىسپەنشىلىگى، ’قياق كۇرىش‘ مادەنيەتى بۋىرشىندا“ نەگىزگى تاقىرىبىنداعى قيمىل وتكىزىلىپ جاتىپتى. دومبىرانىڭ سۇيەمەلىمەن ايتىلعان تامىلجىعان ءان، «حۇڭجۋاڭ»، «كوككە سامعاۋ»، «سيا ءبيى» سياقتى بيلەر رەتىمەن ورىندالدى، تاماشا مادەنيەت قيمىلدارى كوپشىلىكتىڭ كوز مەيىرىن قاندىردى.
”بۇگىن مەرەكە، مەن تۋىسىممەن بىرگە بازار ارالاپ، قياق، جابىسقاق كۇرىش ساتىپ الىپ، ۇيدە بىرگە قياق كۇرىش تۇيمەكشىمىز“، - دەدى جاۋ چىن قۋانا.
بازار ارالاپ، بىرلەسكەن دوستىق قيمىلدارىنا قاتىناسىپ، تۋىسپەن بىرگە وتكىزگەن ساتتەر قاشاندا كوڭىلدى.
وتكەن جىلدارداعىعا ۇقسامايتىنى بيىل ءۇشتۇرپان اۋدانى العا قالاشىعى تومەنگى مەكىت قىستاعىنداعى دۋان - ۋ مەرەكەسى قيمىلىنا قىستاقتا تۇراتىن كادرلار، جۇپ قۇراپ، تۋىس بولعان كادرلار قاتىناسقاننان سىرت، جىجياڭ ولكەسى چۇيجوۋ قالاسىنان شينجياڭعا كومەككە كەلگەن كادرلار دا جۇپ قۇراعان تۋىستارىن ەرتىپ كەلدى.
چۇيجوۋ قالاسىنان شينجياڭعا كومەككە كەلگەن وقىتۋشى جۋ يميڭ جۇپ قۇراعان تۋىسى ءۇشتۇرپان اۋدانى چۇيجوۋ باستاۋىش مەكتەبىنىڭ وقىتۋشىسى ماليكەي باكىرمەن بىرگە قياق كۇرىش ءتۇيدى، ءماشىراپ بيلەدى، قىستاق تۇرعىندارىنىڭ تويىنا قاتىناستى، ساڭىراۋقۇلاق جىلىجايىن ەكسكۋرسيالادى، بۇل كۇن ەرەكشە كوڭىلدى دە ءماندى ءوتتى. ”تۋىسىممەن بىرگە دۋان - ۋ مەرەكەسىن وتكىزۋ ماعان ەرەكشە ماعىنالى سەزىلدى. شينجياڭعا كومەككە كەلگەن وقىتۋشىلار مەن مەكتەبىمىزدەگى وقىتۋشىلار ۇستاز - شاكىرت جۇبىن قۇراعاننان كەيىن، ءبىزدىڭ وقىتۋ دەڭگەيىمىز تەز جوعارىلادى، ولارعا شىنايى راقىمەت ايتامىن“، - دەدى ماليكەي.
قياق كۇرىشتىڭ حوش ءيىسى اڭقىپ، سۇيىسپەنشىلىك كۇشەيدى
6 - ايدىڭ 24 - كۇنى تاڭەرتەڭ ياركەن اۋدانى ياركەن قالاشىعى سارايكول الەۋمەتتىك اۋماعىنىڭ كادرى جاۋ شياۋحۇڭ ۋادە بويىنشا ەندى عانا ساتىپ العان قياعىن الىپ، تۋىسى ياسىن مامەتتىڭ ۇيىنە كەلىپ، ونىڭ ۇيىندەگىلەرمەن بىرگە دۋان - ۋ مەرەكەسىن وتكىزدى.
قياقتى وراپ، جابىسقاق كۇرىشتى سالامىز... جاۋ شياۋحۇڭ ياسىننىڭ ۇيىندەگىلەرگە قياق كۇرىش ءتۇيۋدى قولما - قول ۇيرەتتى، كوڭىلدى كۇلكى داۋىسى شاعىن اۋلانى كەرنەدى، ءبىر تاباق قياق كۇرىش دەرەۋ ءتۇيىلىپ بولدى. ءتۇيىلىپ بولعان قياق كۇرىشتى قازانعا سالعاننان كەيىن، جاۋ شياۋحۇڭ ياسىنمەن اڭگىمە دۇكەنىن قۇردى: ”ياركەندە مەنىڭ تۋىسىم جوق، سىزدەر مەنىڭ وسى جەردەگى ەڭ جاقىنىمسىزدار. ءبىر جىلدان بەرى مەن سىزدەردىڭ قامقورلىقتارىڭىزدى، سۇيىسپەنشىلىكتەرىڭىزدى سەزىندىم. بۇگىن ءبىز بىرگە قياق كۇرىش ءتۇيىپ، قياق كۇرىش جەپ، دۋان - ۋدى بىرگە وتكىزەمىز، شىنىمەن، ەرەكشە سۇيىسپەنشىلىككە تولى“، - دەدى.
ءسوز ارەدىگىندە قياق كۇرىش تە پىستى، قازاننىڭ قاقپاعى اشىلىسىمەن، قويۋ دوستىققا دانەكەر بولعان قياق كۇرىشتەر ءبىر - بىردەن الىندى، جاۋ شياۋحۇڭ ياسىننىڭ ۇيىندەگىلەرمەن بىرگە جاقىندا تۋىلعان قىزىقتى ىستەردى اڭگىمەلەي وتىرىپ تاماقتاندى، اۋلانىڭ ىشىنەن قياق كۇرىشتىڭ حوش ءيىسى اڭقىدى.
”ەكى قياقتى ايقاستىرىپ، ەكى باسىن باسىپ تۇرىپ سوپاقشالاپ ورايمىز، الدىمەن ازىراق جابىسقاق كۇرىش سالىپ، سودان كەيىن شىلان، مەيىز سالامىز، ەڭ سوڭىندا ءبىر قابات جابىسقاق كۇرىش سالىپ، بارماقپەن باسىپ بەكەمدەيمىز ...“. 6 - ايدىڭ 22 - كۇنى جىڭ اۋدانى ماڭديڭ اۋىلى دۇڭگۋان قىستاعىنىڭ مادەنيەت ۇلكەن اۋلاسىندا اۋىل كادرى پارحاناي ابىلەت تۋىسى جاڭ گۇيحۋادان قياق كۇرىش ءتۇيۋدى ۇيرەنىپ جاتتى.
كوپ وتپەي، جۇپار ءيىسى اڭقىعان قياقشا جاپىراق پەن اپپاق جابىسقاق كۇرىش پارحانايدىڭ قولىندا ورالىپ بولعان قياق كۇرىشكە اينالدى.
”دۋان - ۋ مەرەكەسى − جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ءداستۇرلى مەرەكەسى، اپەكەم ەكەۋىمىز بىرگە قياق كۇرىش ءتۇيىپ، قويۋ مەرەكەلىك لەپتى سەزىنۋمەن بىرگە، ارامىزداعى سۇيىسپەنشىلىكتى قويۋلاتا تۇستىك“، - دەدى پارحاناي قۋانىشپەن.
تۋىستارىنا قىدىرىپ، دوستارىنا بارىپ، ىنتىماقتى تىلگە تيەك ەتتى
”تۇردىحان اپاي، سىزگە امانداسا كەلدىم!“ 6 - ايدىڭ 25 - كۇنى ەرتەمەن حوتان اۋداندىق پارتكوم ۇگىت ءبولىمىنىڭ كادرى ۋ دىچاۋ ءبىر دوربا قياق كۇرىش پەن جەمىس - جيدەگىن كوتەرىپ، تاۋاككول اۋىلى تارەعىل قىستاعىنداعى تۋىسى تۇردىحان ءادىلدىڭ ۇيىنە كەلدى.
ۋ دىچاۋدى ۇيىنە باستاعان تۇردىحان دايىنداپ قويعان ءبىر تاباق ”ايران قياق كۇرىشتى“ شىن ىقىلاسىمەن الىپ شىعىپ: ”بۇگىن دۋان - ۋ مەرەكەسى، سەنىڭ كەلەرىڭدى ءبىلىپ، مەن دە ءوزىمىزدىڭ حوتان ەرەكشەلىگىنە يە قياق كۇرىشتى دايىندادىم“، - دەدى.
”ايران قياق كۇرىشتەن“ اۋىز تيە وتىرىپ، ۋ دىچاۋ: ”تۋىسىمنىڭ بۇدان كەيىنگى كۇندەرىنىڭ بالدان ءتاتتى بولۋىن، كۇندەرىنىڭ بارعان سايىن شالقي ءتۇسۋىن ءۇمىت ەتەمىن“، - دەدى.
ۇيدەگى ىستەردى اڭگىمەلەسكەننەن كەيىن، ۋ دىچاۋ تۇردىحاننىڭ ۇيىندەگىلەرگە دۋان - ۋ مەرەكەسىنىڭ كەلىپ شىعۋىن ايتىپ بەردى. تۇردىحان بىلاي دەدى: ”ول ۇنەمى بىزگە امانداسا كەلەدى، ءار رەت كەلگەندە ماعان تارتۋ الا كەلەدى، بۇگىن تاعى قياق كۇرىش پەن جەمىس - جيدەك اكەلىپتى، دۋان - ۋ مەرەكەسىن تۋىستارىمىزبەن بىرگە وتكىزىپ، شىنىندا، قاتتى قۋانىپ وتىرمىز“.
سول كۇنى تۇستەن بۇرىن اراتۇرىك اۋداندىق وقۋ - اعارتۋ مەكەمەسىنىڭ جۇپ قۇراپ، تۋىس بولعان كادرى حاۋ شينلان تۋىسى اراتۇرىك اۋدانى ناۋماۋحۋ اشۋ رايونى 2 - قىستاعىنىڭ تۇرعىنى گاۋ جينلۇڭنىڭ اتىزدا قاربالاس جۇرگەنىنەن حابار تاپقان سوڭ، ۇلكەن قاربىز الىپ امانداسا باردى. حاۋ شينلان اكەلگەن قاربىزدى تىلگەن گاۋ جينلۇڭنىڭ جۇزىنەن شاتتىقتىڭ لەبى ەستى، قاربىزدى جەي وتىرىپ: ”كۇن وسىنشاما ىستىق، تۋىسىم اكەلگەن قاربىزدى جەپ، ىشتەي راقاتتانىپ وتىرمىن“، - دەدى.
تۇستە حاۋ شينلان گاۋ جينلۇڭمەن بىرگە ۇيگە كەلىپ، ونىڭ ۇيىندەگىلەرمەن بىرگە دۋان - ۋ مەرەكەسىن وتكىزدى. داستارقان باسىندا حاۋ شينلان مەن گاۋ جينلۇڭ اڭگىمە شەرتىسىپ، قالاي بايىپ، دوڭگەلەك داۋلەتتىلىككە جەتۋ، قۇمىل قاۋىنىنىڭ دەرت - دەربەزىنەن قالاي ساقتانۋ سياقتىلاردى تىلگە تيەك ەتتى.
حاۋ شينلان بىلاي دەدى: ”گاۋ جينلۇڭ قازىر كەدەيلىكتەن ورنىقتى ارىلدى، ونىڭ ءوزىنىڭ قۇلشىنىسى ارقىلى كۇندەرىنىڭ بارعان سايىن جاقسارا تۇسەتىندىگىنە سەنەمىن“.
(تىلشىلەر ءرايىدا، جاڭ تيڭ، جاڭ جىلي، سۇڭ يا - ۋىن، ەرىكتى ءتىلشى لي ۋىنتيڭ)
